De hoeveelheid zee-ijs speelt een belangrijke rol in het klimaat van de aarde. Als er te weinig is, wordt het warmer. Onlangs is er een dikke laag ijs van Groenland deels gesmolten en deels afgebroken van het eiland. Dat is nog nooit eerder waargenomen. Waarom is dat gebeurd en wat zijn de gevolgen?
Wat is zee-ijs?
Zee-ijs verwijst naar het bevroren zeewater in beide poolzeeën. Er zijn verschillende vormen van zee-ijs, namelijk drijfijs, pakijs en vasteland-ijs. Gedurende het jaar verandert de hoeveelheid zee-ijs: tijdens de zomer smelt het en tijdens de winter groeit/dikt het aan. Het hoogtepunt (meeste zee-ijs) wordt in maart gehaald en het dieptepunt in september. Door van satellietbeelden gebruik te maken, kunnen de dikte en hoeveelheid van zee-ijs worden bepaald.
Foto: Christopher Michel via Wikipedia
Waarom is zee-ijs belangrijk?
Zee-ijs speelt een belangrijke rol in het klimaat van de aarde. Het reflecteert namelijk zonlicht naar de ruimte. Hoe minder zee-ijs er is, hoe minder zonlicht wordt gereflecteerd. Waar er geen zee-ijs is, wordt zonlicht geabsorbeerd door het donkere zeewater. Daardoor worden de oceanen warmer en vervolgens ook het klimaat.
Het weerkaatsingsvermogen van een object, zoals een ijslaag, wordt het albedo genoemd. Hoe hoger de albedo, hoe meer (zonlicht) weerkaatst het object. Water heeft dus een lage albedo, omdat het veel zonlicht absorbeert.
Hoe warmer de aarde wordt, hoe meer ijs smelt. En hoe meer ijs smelt, hoe warmer wordt de aarde. Het vormt dus een sneeuwbaleffect. Sinds 1970 is de aarde al 1,6 miljoen km2 kwijt aan zee-ijs tijdens de winterperiode. Het zee-ijs in september (tijdens het dieptepunt) vermindert ieder 10 jaar met 13,2%.
Het zee-ijs rond Groenland
Langs de noordkust van Groenland tref je de dikste laag ijs rond het eiland. Deze ontstaat door het drijfijs vanaf Siberië die tegen de ruwe noordkust van Groenland wordt geduwd. Vervolgens wordt de ijslaag dikker. Op sommige plaatsen is deze zelfs dikker dan 20 m! Omdat dit stuk ijs heel erg dik is en vanwege klimaatverandering nog nooit is gesmolten of afgebroken, wordt er soms naar verwezen als het bastion-ijs van Groenland. Het vormt dus een bolwerk langs de noordkust van het eiland.
Het bastion-ijs breekt!
Dit stuk ijs is tot nu toe nooit tijdens de zomer afgebroken en gesmolten. Kenners op dit gebied waren altijd van de mening dat dit stuk ijs als laatste zal smelten door klimaatverandering. Dit jaar bleek dat ze het bij het verkeerde eind hadden: maar liefst twee keer smolt en brak een stuk van deze ijslaag af. In februari en maart is het eerste stuk afgebroken. Het oorzaak: ongewone "zomerse" hitte met temperaturen boven het vriespunt. Normaal gesproken zou het in dit tijdperk nog winter zijn en zou de ijslaag het dikste moeten zijn.
In juli en augustus was het buitengewoon warm in Europa. Op veel plaatsen werden records gebroken! Deze ongewone hitte werd met de zuidelijke winden ook naar Groenland aangevoerd. Daardoor werd opnieuw een stuk van het ijslaag langs de noordkust afgebroken. Deze keer was het veel erger dan eerder dit jaar: op sommige plaatsen is er nu open zeewater van tussen 30 en 50 km! Dus wordt er meer zonlicht geabsorbeerd in plaats van gereflecteerd.
Het gevolg
Het afbreken van deze ijslaag van Groenland heeft wereldwijd een invloed. Het wordt echter vooral in het noordelijk halfrond waargenomen. Door wisselingen in het zee-ijs, komen er veranderingen in de zeestroming en het windpatroon in het noordelijk halfrond. Daardoor trekken storingen en andere weersystemen anders dan normaal. Vervolgens verandert het klimaat en wordt het weer extremer. Ook zijn er gevolgen voor de ecologie, maar daarover hebben we het een volgende keer.
Voorpaginafoto: Patrick Kelley via Wikipedia
