Maandag lijkt in bijna heel Nederland weer een grijze dag te worden... Laaghangende bewolking, motregen en vanaf de middag zelfs wat serieuzere regen in het noorden en westen. Heel Nederland dus... Behalve Zuid-Limburg! Daar lijken ze door een licht föhn-effect net de dans te ontspringen. 

Bekend in de Alpen

Het föhn-effect is iets wat we normaal gesproken kennen vanuit de Alpen. Meestal wordt het hier gebruikt in combinatie met het woord "Stau", wat eigenlijk het tegenovergestelde is van een föhn-effect. In het Nederlands wordt dat ook wel stuwing genoemd. Misschien heb je ooit ook wel de woorden "loef- en lijzijde" geleerd, ook dat komt op hetzelfde neer. 

Figuur 1: Een satellietbeeld van 11-01-2019, waarin het föhn-effect duidelijk te zien is boven de Alpen. In het noorden is het bewolkt en sneeuwt het hard, in het zuiden is het juist hartstikke zonnig. Bron: NASA

Stau en Föhn

Stau en Föhn, ofwel de loef- en lijzijde van een berggebied, hebben een grote impact op het weer. Als koude en vochtige lucht namelijk tegen een berggebied (zoals de Alpen) aanbotst, kan die lucht nog maar één kant op: omhoog! Tijdens deze stijgende luchtbeweging koelt de lucht ook af (boven is het immers kouder dan beneden). Uiteindelijk wordt de lucht zo koud, dat wolken gaan uitsneeuwen. Koude lucht kan namelijk minder vocht vasthouden dan warme lucht, dus moet het overtollige vocht eruit. Dat gebeurt doordat het sneeuw en het vocht uit de lucht naar de grond valt. 

Figuur 2: Het föhn-effect schematisch uitgelegd. Doordat de lucht over gebergten of heuvels moet, droogt deze uit en kan deze aan de achterkant flink opwarmen en voor zonnig weer zorgen.

Aan de andere kant van een berggebied, is het juist andersom. De lucht is daar droog, want al het vocht is er dus al uitgeperst aan de andere kant van de berg. Deze droge lucht zakt naar beneden en warmt vervolgens op. Het resultaat: relatief hogere temperaturen en zonnig weer. 

Ook in Nederland mogelijk

Ditzelfde effect kan, weliswaar in het klein, ook plaatsvinden in Nederland! Heel soms gebeurt dit bijvoorbeeld bij de Veluwe, maar een ander "berggebied" dichtbij onze grens is net wat groter: de Ardennen. 

Figuur 3: De Ardennen liggen relatief dichtbij Zuid-Limburg. Als de wind uit het zuiden komt, moet deze dus eerst over deze heuvels heen en kan ook een föhn-effect ontstaan. 

De heuvels in Zuid-Limburg zou je zelfs als een soort uitloper van de Ardennen kunnen zien. Als de wind vervolgens uit een zuidelijke richting waait, moet deze eerst over de Ardennen heen, voordat deze in Zuid-Limburg kan aankomen. Onder de juiste omstandigheden kan dan hetzelfde effect optreden als in de Alpen. 

Figuur 4: Een hoogtekaart van Noordwest-Europa. De Ardennen zijn hierin heel erg duidelijk zichtbaar ten zuiden van Limburg. Als de wind uit het zuiden komt, moet deze dus over die heuvels heen. De heuvels in Zuid-Limburg zou je zelfs als een verlengde van de Ardennen kunnen zien. 

Andersom is dit trouwens ook mogelijk: bij een noordelijke windrichting kan door stuwing (het "Stau-effect") juist meer bewolking voorkomen in Zuid-Limburg, of juist meer regen of sneeuw vallen dan in de rest van het land. 

Maandag mogelijk zonnige dag in Zuid-Limburg

Door dit effect kan het morgen dus in Zuid-Limburg best eens een mooie dag worden, terwijl het in de rest van Nederland grauw en grijs is! De wind waait namelijk uit zuidwestelijke richting over de Ardennen heen en ook de rest van de omstandigheden zijn gunstig voor een klein föhn-effect. Qua temperatuur heeft het trouwens geen positieve invloed: Zuid-Limburg blijft juist het koudste plekje van Nederland met maximaal een graad of 5. Het fóhn-effect morgen zou dus alleen voor zon zorgen, niet voor hogere temperaturen.

Figuur 5: De windrichting morgen. Deze komt uit het zuidwesten en kan dus voor een licht föhn-effect gaan zorgen in Zuid-Limburg.

Kijk dus vooral niet gek op als je morgen op de satellietbeelden ziet dat het in Zuid-Limburg als enige plek in Nederland mooi weer is. De grens met laaghangende bewolking zit trouwens wel dichtbij, dus het kan ook zomaar zijn dat alleen het heuvelgebied, of zelfs alleen Vaals te maken heeft met zonnig weer. Ook kan het zo zijn dat het pas net ten zuiden van Zuid-Limburg in België pas zonnig wordt. Het meest actuele weerbericht lees je hier of vind je op onze website/app!