Een jaar geleden maakte Nederland het spectaculairste noorderlicht mee in ruim 20 jaar tijd. Sinds 2003 was het niet meer zo fel te zien geweest boven ons land, met recht een uitzonderlijke situatie dus! Vandaag een terugblik op die bijzondere nacht met veel foto's, genomen door zowel professionele camera's als doodnormale smartphones.

Uitbarsting op de zon

Als eerste even een korte uitleg over hoe het nou komt dat we het noorderlicht vorig jaar zo uitzonderlijk goed konden zien boven ons land. Dit heeft alles te maken met uitbarstingen op de zon. Soms vinden er op het oppervlak van de zon uitbarstingen plaats die veel elektromagnetisch geladen deeltjes uitstoot. Als deze uitbarsting niet richting de aarde komt is er geen probleem, maar is zo'n explosie precies richting de aarde gericht, dan krijgen wij er wat van mee. 

In de Youtube-Video hierboven zie je zo'n uitbarsting op het oppervlak van de zon!

Deeltjes botsen op de aarde

Die deeltjes komen vervolgens met een gigantische snelheid, zo'n 600 tot 800 kilometer per seconde, op ons af. Ondanks deze snelheid, doen deze deeltjes er nog zo'n 2 á 3 dagen over om ons te bereiken. Hierdoor kunnen we soms "voorspellen" of er een grote kans op noorderlicht gaat zijn, zoals ook vorig jaar dus het geval was! Vanaf het moment dat de deeltjes op de aarde botsen, reageren ze vervolgens met allemaal atomen in onze atmosfeer en deze gaan op dat moment licht geven. Dat is het noorderlicht. Het magnetisch veld van de aarde zorgt er vervolgens voor dat die deeltjes alleen maar bij de Noordpool en de Zuidpool met de aarde kunnen botsen, maar als het te veel deeltjes zijn, kan het dus ook zuidelijker uitkomen...

Figuur 1: De zon schiet geladen deeltjes op de aarde af door uitbarstingen op het oppervlak. Het magnetisch veld van de aarde beschermt ons daartegen, maar heeft op de Noord- en Zuidpool een zwakke plek. Daar kunnen die deeltjes toch de atmosfeer in verdwijnen! En daar zie je dus ook het noorderlicht normaal gesproken. 

Zon nu extra actief

Hoe komt het dan dat we de afgelopen jaren zo vaak dingen over het noorderlicht horen? Dat komt omdat de zon een cyclus heeft van ongeveer 11 jaar waarin deze heel erg actief is. De laatste keer dat we zoveel noorderlicht hadden in Nederland was 2003. Tel daar 11 jaar bij op, en je komt uit op 2014. Dit zonnemaximum was echter niet heel erg actief, maar toch heeft ook dit toentertijd poollicht opgeleverd in onze streken. Tel hier vervolgens weer 11 jaar bij op en je komt uit op... 2025! We zitten dit jaar dus in een volgend maximum, waardoor er nu extra veel uitbarstingen plaatsvinden op de zon. 

Figuur 2: Het aantal zonnevlekken op de zon per maand, een indicator voor hoe actief de zon is. Je ziet de cyclus van 11 jaar duidelijk terugkomen! Soms is de piek sterker dan andere jaren. We gaan nu richting de piek van het jaar 2025.

Meerdere uitbarstingen

Wat er vervolgens vorig jaar gebeurde, was dat er meerdere uitbarstingen achter elkaar plaatsvonden die allemaal richting de aarde kwamen. Doordat ze zich in zo'n hoog tempo opvolgden en elkaar soms ook nog eens gingen inhalen, kwamen er opeens wel heel veel deeltjes tegelijk onze kant op! We spreken dan letterlijk van een zonnestorm, je zou het kunnen zien als een flinke storm in de ruimte. In zo'n geval wil het noorderlicht dus ook bij ons extreem goed zichtbaar zijn.

Figuur 3: Het noorderlicht was aan het begin van de avond zo fel, dat het zelfs te zien was terwijl het aan de horizon nog licht was. Je ziet ook de maan, deze scheen ook fel, maar dat zorgde er niet voor dat het noorderlicht slechter zichtbaar was.

Figuur 4: Het noorderlicht was een jaar geleden zelfs recht boven je hoofd te zien in ons land! Dat is echt heel uitzonderlijk, meestal moet je richting het noorden kijken en zie je het heel zwak laag aan de horizon.

Hoe zit het nu met die foto's van (professionele) camera's? Is dat echt heel anders dan kijken met het blote oog? 

Daar zit inderdaad een groot verschil in! Veel mensen verwachten live met hun eigen ogen het schouwspel te aanschouwen wat je ook op de foto's ziet, maar in werkelijkheid zal het allemaal iets fletser zijn. Zeker als er veel stadslicht in het spel is!! Op een écht donkere plek, zullen de kleuren altijd veel meer eruit springen en dan gaat het ook vanzelf meer op de foto lijken. En het is misschien lastig toegeven, maar een fotocamera werkt ook gewoon veel beter dan je eigen ogen. Deze kan de sluitertijd en de belichting aanpassen, waardoor de kleuren echt eruit knallen, maar dat moet je van je eigen ogen niet verwachten. 

Hieronder heb ik wel een goed voorbeeld van hoe het er ongeveer uit ziet als je zelf buiten zou gaan kijken in ons land: 

Figuur 6: Een goeie foto van hoe het er met het blote oog uit ziet als er veel stadslicht is die het noorderlicht verstoort. 

Figuur 7: En wat de camera er vervolgens van maakt of wat je in een donkerdere omgeving kunt zien! 

Meer foto's van exact een jaar geleden

Momenteel valt er niet veel te beleven qua noorderlicht boven Nederland helaas... Mocht dit veranderen binnenkort, dan hoor je natuurlijk van ons! Voor nu moeten jullie het doen met de prachtige foto's van een jaar geleden: