Actueel

De eikenprocessierups

Foto: Jan Orsel

Her en der hangen waarschuwingsborden in het bos die waarschuwen voor overlast van de eikenprocessierups. Waar komen deze rakkers eigenlijk vandaag en hoe erg is het met de overlast? Dat lees je in deze blog.

Waar komt het beest vandaan?

De eikenboom vlinder komt oorspronkelijk uit Zuid-Europa en is vanwege het opwarmende klimaat de afgelopen decennia opgerukt naar Noord-Europa. Met name het warmere voorjaar is van belang voor de voortplanting van deze vlinder en dus de eikenprocessierups. Na de paring van de vlinders in augustus en september volgen de eitjes die afgezet worden op eikenbomen. Deze eitjes moeten de winter overleven. Dat is vaak geen probleem want de eitjes zijn bestand tegen een temperatuur van -22 graden. 

De eikenboom vlinder (bron: vlinderstichting foto: Jurrien van Deijk)

Wat maakt de rups zo irritant

De rups zelf is niet zo vervelend. Het zijn de brandharen van de eikenprocessierups die zo irritant zijn. Deze worden door de rupsen gebruikt als verdediging. Wanneer de rupsen worden verstoord of zich bedreigd voelen laten ze de brandharen los met alle gevolgen voor mens en dier als gevolg. Als de brandharen op de huid of in de ogen komen geeft dat flinke irritatie. Het inademen van brandharen kan zelfs levensbedreigend zijn. Ook voor honden kunnen de haren zelfs dodelijk zijn.

Wat merk je

De processierups is bedekt met ongeveer 700.00 witte brandharen van 0.2-0.3 mm lang. Als de rups zich dus bedreigd voelt worden de haren afgeschoten en meegevoerd door de wind. De brandharen zijn pijlvormig en bevatten weerhaakjes en kunnen de huid, ogen en luchtwegen van mens en dier binnendringen. Door contact met het eiwit thaumetopoeine treedt een allergische reactie op. Voor honden kunnen de haren zelfs dodelijk zijn. Het is dan ook verstandig om niet te gaan wandelen in een gebied waar veel eiken staan. 

Huiduitslag eikenprocessierups (bron: processierupsjes.nl)

Voorjaar van groot belang

Of de rups het overleeft is afhankelijk van het weer in het voorjaar. Verlopen de maanden april en mei warm dan zal de ontwikkeling van de rupsen sneller gaan. Dan komen de rupsen eerder uit hun ei en groeien ze ook sneller waardoor er ook eerder brandharen verschijnen. Als de rupsen net uit hun ei kruipen zorgt het bladerdek van de eik voor bescherming, beschutting en voeding. Bij een warm voorjaar verschijnt het blad eerder en is de rups beschermd tegen weer en wind en is er voldoende voedsel. Is het voorjaar koud en nat dan overleven de kwetsbare rupsen het niet omdat ze hun nest niet verlaten en niet eten. Bovendien als de bladgroei door de kou ook vertraagd is dan is er ook geen voedsel te vinden. Als de rupsen iets ouder zijn en de weersomstandigheden worden extremer dan is de kans op overleven al een stuk groter. 

6180278_source.jpg

Nest van de eikenprocessierups (foto: Ton Wesselius)

Situatie dit jaar

Het lijkt tot nu toe mee te vallen met de overlast. Daar zijn verschillende mogelijke redenen voor. Vorig jaar zijn er minder nesten gesteld dan de jaren ervoor. Een andere mogelijke oorzaak is dat het al vroeg warm was dit jaar waardoor de eitjes wat (te) vroeg zijn uitgekomen. Er zat toen nog maar weinig blad aan de bomen waardoor er nog niet genoeg voedsel voor ze was. Een andere reden kan zijn dat we beter zijn geworden om ze te bestrijden. Veel mensen herinneren zich de mensen in witte pakken nog wel die voorgaande jaren de nesten bestreden. Dat bestrijden kan ook op een natuurlijke manier door natuurlijke vijanden in te zetten. 

Rups in eerste larvestadium (bron: Silvia Hellingman)

Natuurlijke vijanden

Gelukkig zijn er ook natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups. Sommige vogels zoals de Koolmees, Koekoek, Pimpelmees, Kauw en de Boomklever lusten wel zo'n rups. Door nestkastjes in eikenbomen te hangen zullen de vogels niet ver hoeven voor een feestmaal. De Koolmees slaat de rups eerst een paar keer tegen een boom zodat de haren eraf vliegen voordat hij de rups verorberd. Ook zijn er insecten die de rupsen eten waaronder de Kale Bosmier, Lieveheersbeestje, Sluipwesp en Groene Gaasvlieg. Ook vleermuizen zijn fan.

Tegenwoordig worden ook aaltjes en bacteriën ingezet om de rups te bestrijden. Deze worden in de bomen gespoten. De bacteriën zorgen ervoor dat de rups geen blad meer eet en doodgaat. De aaltjes zijn vooral 's nachts actief en wurmen zich in de rups zodat de rups ook het loodje legt.

Leefgebied

Door de inzet van natuurlijke vijanden en variatie in boomsoorten wordt het leefgebied van de eikenprocessierups ingeperkt. Zo wordt het voor de rups een stuk moeilijker om zich te verspreiden.

DegoUoiWsAE_u-G.jfif

bron: marcjanjanssen.com


30-06-2022 om 10:45 door Nicolien Kroon

Een moment geduld aub...
Een moment geduld aub...