Door een hogedrukgebied is het droog met weinig of geen bewolking. Daardoor koelt het 's nachts flink af. Afgelopen nacht is vorst aan de grond gemeten, maar op anderhalve meter is het tot geen vorst gekomen. Waarom is het aan de grond vaak kouder en wanneer spreken we van nachtvorst?
De afgelopen nacht is het tot nachtvorst gekomen. In Eelde koelde het af naar -1,3 graden! Dat is de laagste waarde op 10 cm hoogte dit seizoen. De minimumtemperatuur in Eelde kwam uit op +1,1 graden.
De stralingsbalans
De temperatuur van zowel overdag als 's nachts heeft te maken met de stralingsbalans. Zoals je op een zonnige dag de zon op je huid kunt voelen branden, brandt de zon ook op de grond. Hierdoor wordt energie in de bodem gestopt. Deze energie wordt vervolgens omgezet in warmte, waardoor de temperatuur van de grond overdag oploopt. Dat zorgt dat de bodem warmer is dan de omgeving. Daardoor gaat de grond als een soort van kachel dienen: hij warmt de lucht boven zich op. Overdag is dus de grond het warmst en zal de lucht net boven de grond ook warmer zijn dan de lucht op anderhalve meter (de hoogte waarop de standaard luchttemperaturen worden gemeten).
's Nachts is dit juist omgedraaid. Dan is er geen inkomende straling meer. De warme bodem straalt dan juist weer energie uit. Hierdoor verliest hij warmte en koelt hij af. Onder de juiste omstandigheden, kan de grondtemperatuur flink zakken.
De juiste omstandigheden
Op een heldere nacht kan de grond heel snel afkoelen. Als er bewolking is, wordt er van de warmte teruggekaatst naar het aardoppervlak. De bodem verliest dan wel nog energie, maar ontvangt ook weer wat terug. Hierdoor koelt het een stuk minder af. Uiteindelijk dient een pak bewolking dus als een soort van dekbed voor de lucht.
Komende nacht is dat juist niet het geval: het wordt een vrij heldere nacht, waardoor het flink afkoelt: in het noordoosten rond 2 graden tot zo'n 8 graden in Zeeland. Dat is dan de temperatuur op anderhalve meter hoogte. Aan de grond is het nóg kouder. Dat betekent dan ook dat komende nacht weer kans is op nachtvorst van deze herfst! Mogelijk ook in de Bilt. Daarnaast is vooral in het oosten en zuidoosten kans op mist.
Soorten vorst
Bij nachtvorst vriest het alleen aan de grond (10cm) en dit noemen we ook wel vorst aan de grond. Gemiddeld vriest het op 28 september voor het eerst weer aan de grond in het najaar. We zijn, of het de komende nacht gaat lukken of niet, dit jaar dus later dan gemiddeld.
Verder onderscheiden we de volgende soorten vorst:
- Lichte vorst: -0,1 t/m -4,9 graden
- Matige vorst: -5 t/m -9,9 graden
- Strenge vorst: -10 t/m -14,9 graden
- Zeer strenge vorst: -15 graden en lager
Indien de temperatuur (op 1,5 meter hoogte) ergens op de dag onder nul komt spreken we van een vorstdag. Dat doen we met de grondvorst op 10 cm dus niet.
Nog meer nachtvorst?
Ook in de nacht naar zaterdag kan het tot nachtvorst/vorst aan de grond komen. Mogelijk gaat het zelfs plaatselijk op anderhalve meter vriezen. Vanaf zondag neemt de bewolking weer toe en wordt het wisselvallig. Daardoor verlopen ook de nachten wat minder koud.
