Lekker nog even een avondwandeling maken en tot de conclusie komen dat het al weer snel donker wordt. In september verliezen we elke dag de meeste daglichtminuten, soms wel 4 per dag! Even wat getallen: vorige week, op maandag 31 augustus 2020, kwam de zon om 06:50 uur op en ging om 20:26 uur onder. In totaal scheen ze 13 uur en 36 minuten. Vandaag kwam ze om 07:02 uur op en gaat vanavond om 20:10 uur onder. Nog maar 13 uur en 8 minuten zonneschijn vandaag. We zijn dus in een week tijd al bijna een half uur daglicht kwijt. Hoe dat zit lees je in deze blog.
De zon en aarde
In één jaar maakt de aarde een beweging rondom de zon en bovendien staat de aarde onder een bepaalde hoek. De zon beschijnt zo iedere keer een ander deel van de aarde, wat dus leidt tot de verschillende seizoenen. In de zomerperiode wordt dus vooral het noordelijk halfrond beschenen. Hierdoor blijft het op de Polen de hele dag licht wat we ook wel kennen als de midzomernachten. In de winter is dat precies het tegenovergestelde. Ten slotte draait de aarde zelf ook nog om zijn as, waardoor we dus dag en nacht kennen. In de zomer staat het noordelijk halfrond naar de zon toe gericht en in de winter juist van de zon af. Zowel de seizoen als daglengte hangen af van de hoek die de as van de aarde maakt met de zon. In de zomer is de hoek kleiner dan in de winter.
Equinox
Er is een moment dat de zon de loodrecht op de evenaar schijnt, dat is rond 21 maart en 21 september, het begin van de astronomische lente dan wel herfst. Dit moment wordt ook wel equinox genoemd. Op dat moment beschijnt de zon precies 1 helft van de aarde en op die helft én op dat moment is overal de dag even lang als de nacht. Maar dat is ook het moment dat de hoek van de rotatie-as van de aarde sneller verandert dan de rest van het jaar. Dat verklaart waarom de dagen in maart juist snel meer daglicht krijgen en de dagen in september juist sneller daglicht verliezen. In de eerste tabel hieronder kun je dat verloop heel goed zien. De tweede tabel laat het verloop van de tijd van de zonsopkomst en zonsondergang door het jaar heen zien. In de tweede tabel is de zomertijd niet meegenomen.
Het kan nog sneller!
In Nederland is het maximale wat we per dag verliezen dus ongeveer 4 minuten maar hoe noordelijker je komt hoe sneller het gaat. Er is zelfs al een verschil tussen het noordelijkste en zuidelijkste puntje van Nederland. Dat zijn Rottumerplaat (Waddeneiland behorende tot de provincie Groningen) en Kuttingen (Limburg).
Rottumerplaat | Zonsopkomst | Zonsondergang | Daglengte | Verlies |
Vandaag | 06:54 | 20:09 | 13 uur en 15 minuten | 5 minuten |
Morgen | 06:56 | 20:06 | 13 uur en 10 minuten |
Kuttingen | 07:00 | 20:07 | 13 uur en 37 minuten | 3 minuten | 07:01 | 20:05 | 13 uur en 34 minuten |
Vandaag over zo'n 300 km is dat dus al een verschil van twee minuten.
Voor een groter verschil moet je dus een stuk noordelijker, neem bijvoorbeeld het noordelijkste puntje van Europa de Noordkaap.
Noordkaap | 04:57 | 19:34 | 14 uur en 37 minuten | 5 minuten | 19:29 | 14 uur en 32 minuten |
21 september | 05.53 | 18.24 | 12 uur en 31 minuten | 9 minuten | ||
22 september | 05:57 | 18:19 | 12 uur en 22 minuten |
Daar is het verlies van daglicht vandaag 5 minuten maar over twee weken zelfs 9 minuten.
Het is dus niet alleen een gevoel dat het sneller donker wordt, de cijfers bevestigen het. Wil je je nog een avondwandeling maken en de zon zien ondergaan, moet je steeds vroeger weg.
