Het onlangs gepubliceerde rapport van de JRC (Joint Research Centre van de Europese Commissie) laat zien dat sinds het begin van dit jaar ongewoon warm weer in combinatie met weinig neerslag heeft geleid tot een toename in droogte op veel plekken in Europa. Dit geldt voornamelijk voor Centraal-, Oost- en Zuidoost-Europa. Maar ook in Noordwest-Europa begint de droogte toe te nemen, met alle gevolgen van dien.
Het waterpeil van de IJssel is ook flink gezakt. De oevers in de buurt van Deventer liggen er droog bij. (foto: Joost Mooij)
Watertekort en transportproblemen
Denk aan extreem lage rivierstanden, waardoor de scheepvaart wordt gehinderd en de transportketen vertraging oploopt. Door de lage rivierstanden kan de drinkwatervoorziening in sommige gebieden de komende tijd in gevaar komen, evenals de productie van elektriciteit door waterkrachtcentrales. De droogte raakt natuurlijk ook de agrarische sector, die afhankelijk is van neerslag voor de gewassen, zeker in het huidige groeiseizoen. De lagere grondwaterstand en ook het dalende waterpeil van het oppervlaktewater maakt het ook moeilijker het land kunstmatig te beregenen, zeker als er restricties worden opgelegd (vanwege de aanhoudende droogte).
Niet overal droog
De afgelopen maanden, zo ook de afgelopen winter, hebben landen als Spanje, Portugal en delen van Frankrijk juist een bovengemiddelde hoeveelheid neerslag gekregen. Een mooie aanvulling, aangezien vooral Spanje en Portugal in 2024 te kampen hadden met langdurige droogte. De keerzijde van de medaille is wel dat er op sommige plekken extreem veel neerslag in korte tijd viel. Dit leidde dan weer tot wateroverlast en veel schade, zoals in Valencia.
Een groot contrast met de huidige droogte is ook Italië. Vooral in de noordelijke helft is sinds de lente is gestart ook al veel neerslag gevallen. Dit ging soms ook gepaard met extreem veel regen en overstromingen. Momenteel is het nog steeds wisselvallig in Noord-Italië.
Warmer dan normaal
Terug naar de droge delen van De eerste drie maanden van dit jaar waren in Europa warmer dan normaal. Op sommige plekken, zoals in de Alpen, Scandinavië en Oost-Europa was het maar liefst 3 graden warmer dan normaal. De combinatie van warmte en weinig neerslag veroorzaakten uitdroging van de grond, met name in het oosten van het Middellandse Zeegebied.
Rivierstanden begin april - de donkerrood gekleurde rivieren waren begin april kritiek laag. (bron: EU)
De gevolgen van de droogte zijn nu het meest zichtbaar bij de rivierstanden. Het waterpeil van rivieren in het oosten van Europa, met name in Polen en de Baltische Staten, is extreem laag. Ook in Duitsland en in het zuidelijke deel van Zweden kleuren sommige rivieren in de kaart alarmerend rood. Zelfs in het normaal zo natte Schotland en Ierland staat het waterpeil lager dan normaal. Vooral de scheepvaart en daarmee de transportsector heeft hier hinder van. De diepte van de vaargeul neemt af, waardoor er minder lading mee kan. Daarnaast neemt de breedte van de vaargeul sterk af, waardoor schepen elkaar minder goed kunnen passeren.
Rivieren in Nederland
De Rijn staat met 777 cm t.o.v. NAP momenteel ook laag. Er is overigens sprake van een verlaagde waterstand wanneer de Rijn bij Lobith onder 810 cm komt. In Nederland is er voor de scheepvaart (voor zover bekend) nog geen hinder voor de scheepvaart. Omdat er in het afgelopen weekend in het zuiden en midden van Duitsland regen is gevallen, is het waterpeil van de Rijn iets stijgende. Maar de komende week blijft het droog en zal uiteindelijk het peil weer gaan zakken. Voorlopig zijn er nog geen problemen. In de eerste weken van april was dat wel anders en stond de Rijn op sommige plekken in Duitsland erg laag. Hierdoor konden de schepen vanwege de beperkte diepgang slechts een beperkte lading vervoeren.
Lagere rivierstand kan een beperkte diepgang voor de scheepvaart opleverene. Dus minder lading aan boord. (foto: Johan Klos)
Einde droogte niet in zicht
Het einde van de droogte is op korte termijn nog niet in zicht. Ook op lange termijn lijkt de situatie zorgelijk. Hogedrukinvloeden zorgen aanhoudend voor droog en rustig weer in het noordwesten en noorden van Europa. Zowel bij ons als in Duitsland lijkt de kans op neerslag van betekenis nihil. Zelfs de Britse Eilanden houden het meest droog. De landen rondom de Middellandse Zee kunnen echter wel rekenen op het kostbare goed.
Verwachte hoeveelheid neerslag tot en met volgende week woensdag. Wat opvalt is dat er in de Benelux en in Duitsland nauwelijks neerslag wordt berekend. (bron: ECMWF / WXcharts)
(Bron: JRC)
