Met december op de kalender is de weerkundige winter gestart, maar winterweer is in geen velden of wegen te bekennen. Sterker nog: de komende dagen krijgen we te maken met bijzonder hoge temperaturen. In deze blog kijken we naar het weer in december in de afgelopen jaren en of we later deze maand nog op winterweer kunnen rekenen!
December warmt op
Het zal geen verrassing zijn, maar december is de afgelopen decennia - net als alle andere maanden - gemiddeld steeds warmer geworden in ons land. Dit is goed te zien in onderstaande grafiek. In de klimaatperiode 1981-2010 bedroeg de gemiddelde temperatuur in De Bilt nog 3,7 graden, tussen 1991 en 2020 was dat 4,2 graden. Inmiddels zijn we nog wat verder en halen we die waarde nog maar zelden: van de afgelopen 14 decembermaanden zijn er 13 te zacht verlopen!
De gemiddelde temperatuur in december is de afgelopen decennia duidelijk gestegen. (Bron: KNMI)
Logischerwijs is ook het aantal vorst- en ijsdagen in december afgenomen. Zo noteerde De Bilt sinds 2011 slechts drie ijsdagen in december, in alle jaren samen. Vroeger kwam in de meeste decembermaanden wel minstens 1 ijsdag voor, in sommige gevallen zelfs 10 of meer. Hoewel het er dus niet best uit ziet voor winterliefhebbers, is het niet zo dat er helemaal geen winterweer meer voorkomt in december; zo konden we in december 2022 lokaal nog schaatsen op natuurijs. Die maand is dan ook nipt te koud verlopen.
December 2010: de laatste witte kerst
In 2010 beleefden we de laatste december met serieus winterweer in Nederland. Het was zelfs de koudste maand van deze eeuw. De temperatuur kwam maar één dag boven normaal uit en de gemiddelde maandtemperatuur bedroeg -1,1 graden. Het vroor bijna elke nacht en op 12 dagen bleef het in De Bilt de hele dag vriezen. In Lelystad koelde het in de nacht naar 20 december zelfs af naar bijna -17 graden!
Het temperatuurverloop in december 2010 in De Bilt. (Bron: KNMI)
Verder lag er een groot deel van de maand sneeuw, wat het winterplaatje natuurlijk compleet maakte. Er moest zo vaak gestrooid worden dat het strooizout op sommige plekken op raakte aan het eind van de maand! Ook met kerst was er een witte wereld, waarmee we tot op heden de laatste witte kerst hadden. Een jaar eerder, in 2009, was er overigens ook al sprake van een witte kerst.
Sneeuw in december 2010.
In 2010 beleefden we de laatste witte kerst.
December 2015: compleet anti-winters
Het andere uiterste beleefden we 10 jaar geleden. In december 2015 hadden we vrijwel constant te maken met zuidwestenwinden waarmee zeer zachte, tropische lucht werd aangevoerd. Vorst kwam in het grootste deel van het land helemaal niet voor, wat zeer bijzonder is in een wintermaand. Iedere dag verliep warmer dan normaal met het hoogtepunt op 17 december: toen werd het in Wijk aan Zee maar liefst 16,6 graden. Terrasweer in december dus!
Het temperatuurverloop in december 2010 in De Bilt. Het contrast met 2010 kan niet groter! (Bron: KNMI)
De maandgemiddelde temperatuur bedroeg in De Bilt 9,6 graden, terwijl de normaal toen 3,7 graden was. Daarmee was het veruit de warmste decembermaand ooit gemeten, met ruim 2 graden afstand van de nummer twee. Ter vergelijking: zelfs het record voor de maand maart ligt met 9,0 graden onder die van december 2015! Dit geeft wel aan hoe extreem die maand was.
En deze maand?
Om maar met de deur in huis te vallen: winterweer zit er in Nederland voorlopig echt niet in. De komende tijd waait de wind meestal uit het zuiden tot westen, en daarmee wordt zachte lucht vanaf de oceaan aangevoerd.
De komende dagen krijgen we te maken met bijzonder hoge temperaturen voor december. Maandag, dinsdag en woensdag worden temperaturen verwacht van 11 tot 15 graden. Ook in de nachten blijft het zeer zacht met minimumtemperaturen van een graad of 10 à 11. Dat is zelfs flink warmer dan het normaal gesproken overdag is in december. Meerdere warmterecords staan dan ook op het spel. Als het dinsdag bijvoorbeeld meer dan 13,0 graden wordt in De Bilt, is sprake van de warmste 9 december sinds het begin van de metingen. Zelfs vanavond al kan een record vallen: de temperatuur stijgt dan naar 13 à 14 graden in het midden en zuiden van het land. In De Bilt is 13,8 graden nodig voor een nieuw record, en dat is zeker mogelijk.
De weersverwachting voor de komende werkweek. We starten de week met heel zacht weer!
Kijken we dan nog wat verder de maand in, dan zien we dat de kans op serieus winterweer de komende twee weken erg beperkt is. Bijna alle weermodellen houden het op zacht weer. Vanaf donderdag dalen de temperaturen wel richting wat normalere waarden. Donderdag en vrijdag lijken bovendien vrij aardige, droge dagen te worden, maar daarna neemt de wisselvalligheid weer toe.
Het is natuurlijk nog te vroeg om uitspraken te doen over de hele maand, maar op basis van de huidige verwachtingen zou december 2025 zomaar de op één na warmste december ooit gemeten kunnen worden. Zelfs als de tweede helft van de maand wat kouder verloopt, blijft een top-10-notering waarschijnlijk. Het record uit 2015 staat zo scherp dat deze niet lijkt te worden overtroffen.
Over een eventuele witte kerst kunnen we eigenlijk nog geen uitspraken doen, want zelfs in een zachte maand is een winterprik mogelijk. Statistisch gezien is de kans op een witte kerst echter sowieso al klein.
De temperatuurpluim voor De Bilt. De rode en blauwe lijnen geven de normale maximum- en minimumtemperatuur aan, daar zitten we de komende twee weken dus over het algemeen (ruim) boven. (Bron: KNMI)
