Het zijn de donkere dagen voor Kerst. En met dit grijze weer lijkt het allemaal ook echt somber en duister. De komende dagen wordt dat niet echt beter, en dan komt ook nog de kortste dag van het jaar eraan. Op 21 december begint namelijk de astronomische winter. Maar als je zoekt naar een lichtpuntje, dat is dat wel te vinden: De zon gaat alweer later onder!
Waddinxveen, Jolanda Bakker
De langste nacht van deze winter (en van heel 2021) valt dit jaar in de nacht van 20 op 21 december. Dan bedraagt de tijd tussen zonsondergang en zonsopkomst 16 uur en 16 minuten. Dat is het moment dat het noordelijk halfrond het meest van de zon is afgekeerd en de zon het zuidelijkste punt op de aarde bereikt; de Steenbokskeerkring. Dat is het begin van de astronomische winter. Op de noordpool is het dan permanent donker, en hoe verder je naar het zuiden komt, hoe langer de daglichtperiode duurt. Dat betekent dan ook dat er een verschil is tussen Noord- en Zuid-Nederland. In Maastricht hebben ze hartje winter maar liefst een half uur extra daglicht ten opzichte van de Wadden! In de zomer is dat omgekeerd en is het een half uurtje korter licht in Maastricht dan op Terschelling.
Na 21 december neemt dus de totale daglengte weer toe. De dagen voor kerst zijn daarmee de donkerste dagen van het jaar. Maar zonsopkomst en zonsondergang verschuiven niet precies hetzelfde mee. Dat komt doordat de stand van de aarde ten opzichte van de zon niet gelijk loopt met het moment dat de zon het hoogste punt aan de hemel bereikt. En dat betekent dat het vanaf nu 's middags elke dag iets langer licht is. Toegegeven, het gaat om seconden, maar toch.
Dus als we de langste nacht meemaken, is het 's middags alweer (iets) langer licht. Toch is die nacht van 20 op 21 december de langste, omdat de zon nog wel steeds later opkomt. Dat duurt zelfs tot 1 januari. Dan komt de zon pas om 8.48 uur op. Maar omdat de zon op 31 december om 16.38 uur ondergaat, duurt de nacht 16 uur en 10 minuten. Da's toch mooi alweer 6 minuten korter dan de langste nacht; die van 20 op 21 december.
Roosendaal, Francien Tax
Overigens wordt de langste nacht van het jaar steeds iets korter. Dat komt doordat de aarde sinds het ontstaan miljarden jaren geleden niet altijd dezelfde draaisnelheid heeft. Op de hele jonge planeet aarde duurde een etmaal maar 6 uur. De aarde draaide dus in 6 uur een rondje om haar as. In de miljoenen jaren daarna is de aarde steeds langzamer gaan draaien. Dat had te maken met zaken als vulkanische activiteit, verschuivende aardplaten en zeestromingen. En zo kwamen we uit op de 24 uur die we nu kennen.
Maar de laatste eeuw draait de aarde weer een fractie sneller. Dat heeft waarschijnlijk te maken met het smelten van het ijs op de polen. Het vloeibare water heeft een andere energie dan de vaste massa van ijs. Door al deze factoren in een ingewikkelde berekening te wegen, hebben wetenschappers vastgesteld dat de langste nacht ooit in de geschiedenis van de aarde in december van het jaar 1912 geweest moet zijn.
Woerden, Geurt van Roekel
Vanmiddag gaat de zon onder om 16.28 uur. Waarschijnlijk is daar in het hele land nauwelijks iets van te zien. Het is bewolkt en grijs, en in het noorden kan het nevelig of mistig worden.
