Of je nu in de tuin bezig bent, op het terras zit of een rondje aan het wandelen bent; een stralende zon is altijd lekker. De zonaanbidders zullen dan ook een paar fantastische dagen gehad hebben. Én nachten, want ook het noorderlicht is het gevolg van onze goudgele ster. De zon is bijzonder en heeft ontzettend veel invloed op onze aarde. Lees alles over de ster in deze blog!
Jaarlijkse cyclus
De aarde draait in 365 dagen en een beetje een heel rondje rondom de zon. Dat lijkt best langzaam, maar eigenlijk gaat dit met een snelheid van 30 kilometer per seconde, zo’n 108.000 kilometer per uur! Deze baan bezorgt ons de verschillende seizoenen. Dat komt doordat de aarde een beetje scheef staat. In onze zomer staat de noordpool directer naar de zon gericht en in de winter is juist de zuidpool aan de beurt om meer zon te ontvangen. Als de noordpool naar de zon toe gedraaid is heeft ons land de hoogste zonkracht. Wij krijgen dan de meeste UV-straling van het jaar te verwerken. Het hoogtepunt daarvan ligt in de maand juni, als ook de dagen het langst zijn. Maar ook in mei, juli en augustus zendt de zon heel wat straling onze kant op.
De piek in zonnestraling vinden we elk jaar in juni.
Warmte
Die grote hoeveelheid inkomende zonnestraling stuwt de temperaturen in Nederland flink omhoog, maar eigenlijk is het best bijzonder dat een object dat bijna 150 miljoen kilometer weg is toch bepaalt hoe warm het op aarde is. Om zoveel energie uit te kunnen zenden moet de zon dan ook wel heel warm zijn. Aan het oppervlakte is de zon een graad of 5500. In de kern wordt het echter nog veel warmer, geschat wordt dat de temperaturen daar rond 15 miljoen (!) graden liggen. Deze warmte wordt geproduceerd door een ingewikkeld proces dat in de kern van de zon plaatsvindt. In die kern wordt waterstof omgezet in helium, hierbij komt onder andere gammastraling voor en dat wordt dan weer uitgezonden richting bijvoorbeeld de aarde.
Formaat
Al die processen maken van de zon echt een unieke plek, maar daarnaast is het ook nog eens het centrum van ons sterrenstelsel. Het is het helderste hemellichaam dat wij vanaf aarde kunnen zien. Ondanks dat het een ‘gele dwerg’ is is de zon het grootste object in ons sterrenstelsel. En met groot bedoelen we ook echt groot. De aarde past ongeveer 1 miljoen keer in de zon! Naast een groot volume is de zon ook nog eens heel zwaar. Zo zwaar zelfs dat het gewicht van de gele dwerg ruim 99% van het totale gewicht van het sterrenstelsel inneemt. De zon is een kleine 333.000 keer zo zwaar als onze eigen aarde.
De zon staat gemiddeld 149,6 miljoen kilometer van de aarde vandaan. Die afstand verschilt echter, omdat de aarde in een baan rond de zon draait. Tijdens het ‘perihelium’ staat de zon het dichtst bij de aarde, tijdens het ‘aphelium’ is hij het verst uit de buurt.
Op deze prachtige opname van NASA is een zonnevlam te zien, check meer beelden op hun site.
Niet voor altijd
Hoe onverwoestbaar de koperen ploert ook lijkt, het heeft niet het eeuwige leven. Net als op aarde vindt ook op de zon namelijk het broeikaseffect plaats. Door de constante verbranding op de ster komen ook daar broeikasgassen vrij. Hierdoor wordt het ook op de zon elk jaar warmer. Dit gaat echter niet zo snel als op aarde, namelijk 10% per miljard jaar. Hier merken wij dus gelukkig weinig van. Op den duur zal alle brandstof op de zon opgebrand zijn. Hierdoor verkleurt hij eerst naar rood en vervolgens naar wit. Het formaat zal dan ook zienderogen afnemen. Wij gaan dit overigens niet meemaken, want het kan 7 tot 8 miljard jaar duren.
Dynamiek
De zon is een bijna perfecte bol. Toch zijn de omstandigheden op de ster niet altijd constant. Een van de belangrijkste dynamische processen van de zon is het ontstaan van zonnevlekken. Bij een zonnevlek komt het transport van energie vanuit de kern van de zon niet goed op gang door een sterk, plaatselijk, magnetisch veld. De hoeveelheid zonnevlekken heeft een 11-jarige cyclus, de zonnecyclus genaamd. Die zonnecyclus lijkt invloed te hebben op het weer op aarde. In de periode dat er weinig activiteit van zonnevlekken is lijkt de temperatuur op aarde iets lager te liggen. Interessant is dat de Elfstedentochten uit de tweede helft van de 20e eeuw eigenlijk allemaal samenvielen met een zonnevlekminimum.
De zon en noorderlicht
Een ander bekend dynamisch proces op de zon is het ontstaan van zonnevlammen. Deze uitbarstingen aan het oppervlakte van de zon kunnen een zonnestorm veroorzaken. Die kan op de aarde dan weer voor noorderlicht zorgen, zoals gisteren, en in mindere mate vannacht ook het geval was. De kracht van de afgelopen uitbarstingen was zeer zeldzaam, maar daarover lees je alles in de blog van gisteren.
De zon zorgt ook voor noorderlicht, zoals eergisteren zeldzaam mooi in Nederland voorkwam.
Wat kunnen we nog van de zon verwachten?
De grootste noorderlichtkansen lijken we wel gehad te hebben, op het moment worden de parameters die bepalen of ‘lady Aurora’ in Nederland te zien is steeds ongunstiger. En ook overdag wordt de invloed van de zon de komende week iets minder. Morgen hebben we nog flinke zonnige periodes, maar is er al wel een stuk meer bewolking aanwezig vergeleken met vandaag. Dinsdag zien we vooral ’s ochtends de zon nog regelmatig maar vanaf woensdag heeft de bewolking echt duidelijk de overhand. Niet dat de zon helemaal kansloos is, we zien ‘m nog wel een paar uurtjes per dag, maar strakblauwe luchten hoeven we even niet meer te verwachten. Het is mogelijk dat de zon zich na volgend weekend weer meer laat zien, maar dat is nog net te ver om een nauwkeurige verwachting voor te maken.
De verwachtingen zijn tamelijk wisselvallig, met meestal wel wat ruimte voor de zon, maar overheersende bewolking.
