Actueel

De zon schijnt weer volop de komende tijd, hierbij wat gegevens over die grote vurige bol die onze bron van licht en warmte is.

Formaat
De zon is het centrum van ons zonnestelsel. De zon is het grootste object in ons sterrenstelsel. En met groot bedoelen we ook echt groot. De aarde past ongeveer 1,3 miljoen keer in de zon! De diameter van de aarde is bijna 12.800 km terwijl de diameter van de zon bijna 1.400.000 km bedraagt!  Naast een groot volume is de zon ook nog eens heel zwaar. Zo zwaar zelfs dat het gewicht van de zon ruim 99% van het totale gewicht van het zonnestelsel inneemt. De zon is bijna 333.000 keer zo zwaar als onze eigen aarde.
De zon staat bijna 150 miljoen kilometer van de aarde vandaan. Die afstand verschilt echter, omdat de aarde in een baan rond de zon draait. Tijdens het ‘perihelium’ staat de zon het dichtst bij de aarde, tijdens het ‘aphelium’ is hij het verst uit de buurt.

De baan van de aarde om de zon.

Warmte
Het is eigenlijk best bijzonder dat een object dat bijna 150 miljoen kilometer weg is toch bepaalt hoe warm het op aarde is. Om zoveel energie uit te kunnen zenden moet de zon dan ook wel heel warm zijn. Aan het oppervlakte is de zon een graad of 5500. In de kern wordt het echter nog veel warmer, geschat wordt dat de temperaturen daar rond 15 miljoen (!) graden liggen. Deze warmte wordt geproduceerd door een ingewikkeld proces dat in de kern van de zon plaatsvindt. In die kern wordt waterstof omgezet in helium, hierbij komt onder andere gammastraling voor en dat wordt dan weer uitgezonden richting bijvoorbeeld de aarde.

Broeikas
Net als op aarde vindt ook op de zon het broeikaseffect plaats. Door de constante verbranding die plaatst vindt, komen ook op de zon broeikasgassen vrij. Hierdoor wordt het ook op de zon elk jaar warmer. Dit gaat echter niet zo snel als op aarde, namelijk 10% per miljard jaar. Hier merken wij dus gelukkig weinig van. Op den duur zal alle brandstof op de zon opgebrand zijn. Hierdoor verkleurt hij eerst naar rood en vervolgens naar wit. Het formaat zal dan ook zienderogen afnemen. Wij gaan dit overigens niet meemaken, want het kan 7 tot 8 miljard jaar duren.

De zon is een zo goed als perfecte bol. Foto: Wilco Bos, Alphen aan den Rijn

Dynamiek
De zon is een bijna perfecte bol. Toch zijn de omstandigheden op de ster niet altijd constant. Een van de belangrijkste dynamische processen van de zon is het ontstaan van zonnevlekken. Bij een zonnevlek komt het transport van energie vanuit de kern van de zon niet goed op gang door een sterk, plaatselijk, magnetisch veld. De hoeveelheid zonnevlekken heeft een 11-jarige cyclus, de zonnecyclus genaamd. Die zonnecyclus lijkt invloed te hebben op het weer op aarde. In de periode dat er weinig activiteit van zonnevlekken is lijkt de temperatuur op aarde iets lager te liggen. Interessant is dat de Elfstedentochten uit de tweede helft van de 20^e eeuw eigenlijk allemaal samenvielen met een zonnevlekminimum.

Zonsverduistering
De aarde draait om de zon en de maan draait om de aarde. Die twee draaiingen zorgen ervoor dat de maan soms voor de zon komt te staan. Dan spreken we van een zonsverduistering. Zonsverduisteringen vinden niet op de hele wereld tegelijk plaats, er is maar een klein gebied dat een totale verduistering ziet. Een veel groter deel van de aarde heeft dan te maken met een gedeeltelijke zonsverduistering. De eerste grote verduistering in Nederland vindt plaats op 12 augustus 2026, dan zal 90% van de zon bedekt zijn door de maan.

Een volledige verduistering is maar op een klein deel van de aarde te zien.

Komende tijd
Het is de komende dagen zonovergoten. In het weekend lijkt er wat meer bewolking onze kant op te komen.