Actueel

De pluim uitgelegd: wordt het volgende week echt warmer?

De komende dagen is het weerbeeld niet al te spannend: een afwisseling van zon en wolken, te fris voor de tijd van het jaar, weinig wind uit een noordelijke richting en grotendeels droog. Het wordt pas "spannender" vanaf volgend weekend: gaan de temperaturen dan eindelijk weer omhoog naar lenteachtige waarden? Of blijven we te maken houden met die koude noordenwind? Dat is allemaal nog erg onzeker... Hoe dat komt? Dat leg ik jullie graag uit aan de hand van de zogenoemde pluim!

"Onzekerheid volgende week groot"

Vaak hoor je de meteorologen roepen: "Op de lange termijn lijkt het geleidelijk warmer te worden", of "De onzekerheid voor de komende week is groot". Zo ook na volgend weekend, als de temperaturen mogelijk gaan stijgen! Vaak laten ze dit dan zien aan de hand van de 'pluim'. Laten we eens even kijken wat de pluim is en hoe men zo'n pluim kan interpreteren.

pluim.JPG

Figuur 1: De pluimverwachting voor de komende 14 dagen. Weet jij al hoe dit werkt?

Wat is een pluim?

Een pluim is een soort grafiek die meteorologen gebruiken om te kijken hoe zeker een verwachting is. Hier kan het dus gaan om een aantal condities, waaronder bijvoorbeeld de temperatuur, de hoeveelheid neerslag, de bewolkingsgraad, de windkracht en -richting; om maar een paar voorbeelden te noemen. Meestal geldt: hoe verder je in de toekomst kijkt, hoe onzekerder de verwachting wordt. Maar soms zitten er ook op korte termijn grote verschillen in...

Neerslag pluim.JPG

Figuur 2: Niet alleen de temperatuur kan in onze pluimverwachtingen bekeken worden, ook neerslag, windsnelheid, windrichting, bewolking etc. kan dat

Weermodellen belangrijk voor goede verwachting

Binnen de meteorologie gebruiken we heel veel verschillende weermodellen om te bepalen wat het weer de komende dagen gaat doen. Al deze modellen berekenen bijvoorbeeld de temperatuur en de bewolking voor de komende dagen, maar zijn allemaal net iets anders gebouwd, waardoor er steeds een andere uitkomst uitkomt. Hoe dat zit leg ik zo uit! Het is echter zo, dat als alle verschillende modellen dezelfde uitkomst geven, het zeer waarschijnlijk is dat dit uitkomt. Aan de andere kant, als elk weermodel iets anders aangeeft, zit er dus een grote onzekerheid in het geheel... Aan ons de taak deze onzekerheid te benoemen en met onze meteorologische kennis de juiste oplossing eruit te pikken!

Maandag 0400.JPG

Figuur 3: Een voorbeeld van een weermodel is het Nederlandse Harmonie (gemaakt door het KNMI). Deze gebruiken wij ook voor de +24 uur Buienradar! In principe is wat je daar dus ziet aan buien, gemaakt door een weermodel.

Kleine verstoring heeft grote gevolgen

Hoe kan het dan dat elk weermodel iets anders kan verwachten? En dat hoe verder je vooruit kijkt, hoe onzekerder je verwachting wordt? Dit heeft alles te maken met de grilligheid van de atmosfeer. Het is namelijk zo dat een klein verschil in de begintoestand van je model, uiteindelijk een grote impact kan hebben op het weer in de toekomst! Men vergelijkt dit principe wel eens met de hypothese dat een slag van de vleugel van een vlinder in de Amazone uiteindelijk tot een orkaan kan leiden in de Verenigde Staten. 

Geen enkel model perfect

Geen enkel model heeft echter in het begin een perfecte voorstelling van hoe de hele atmosfeer erbij staat. Niet op elke vierkante meter in Nederland staat een weerstation! Laat staan hoger in de atmosfeer. Uiteindelijk wordt een model aan het begin gevuld met allemaal waarnemingen van onder andere schepen, vliegtuigen, weerstation, boeien op de oceaan etc. etc. Die pikken echter niet alles op, en kunnen soms ook nog eens een meetfoutje gemaakt hebben. En zoals ik net al aangaf, kan zo'n meetfoutje grote gevolgen hebben.

e4241ed5-56ad-4387-a8fd-7ae30ff9a36d.jpg

Figuur 4: Er zijn veel plekken, vooral op het zuidelijk halfrond en de oceanen, waar maar heel weinig meetgegevens vandaan komen. Hierdoor ontstaan makkelijk fouten op de lange termijn! 

Pluimverwachting perfect middel

Dan komen we uit bij de vraag waarom nu juist de pluim zo verschrikkelijk handig is bij het bepalen van de zekerheid van een verwachting! Hier wordt namelijk dit probleem van die "fouten" in het begin van de modelinvoer nagebootst. Een pluim bestaat normaal gesproken uit verschillende lijnen, die verschillende verwachtingen, oftewel berekeningen, van een weermodel voorstellen. In het geval van de pluim op onze website is dat het Europese weermodel ECMWF. We pakken de pluim voor de komende 14 dagen er eens even bij.

pluim.JPG

Figuur 5: De pluimverwachting van vandaag.

Wat betekenen toch al die lijntjes

Om tot de pluim te komen, wordt allereerst één hoofdberekening gedaan, de operationele run. Dit is de rode lijn in onze pluim. Voor deze berekening zijn alle gegevens van tevoren correct ingevoerd, zoals ze doorgegeven zijn door de weerstations, schepen etc. Ook wordt deze berekening zeer gedetailleerd berekend, waardoor deze net wat betrouwbaarder is. 

Hierna volgt de controle run (de blauwe stippellijn). Dit is weer een berekening waarbij alle gegevens in het begin kloppen, alleen wordt deze wat minder gedetailleerd berekend. Zo kun je zien dat zelfs als je het model laat rekenen met dezelfde getallen in het begin, je toch een andere uitkomt kunt krijgen op de langere termijn als je het niet zo gedetailleerd doet!

Vervolgens worden er nog 50 keer berekeningen gemaakt. Nu komt alleen de grote truc: bij al deze 50 berekeningen, zijn de beginwaardes net een beetje veranderd! Alsof er dus een foutje gemaakt is door een of ander weerstation... Als je vervolgens al die berekeningen in één grafiek zet, krijg je lijntjes die soms een beetje lijken op een rookpluim die uit een schoorsteen komt, vandaar de naam “pluim”.

Liggen al die berekeningen, en dus al die lijntjes, nu heel dicht bij elkaar, dan is de verwachting goed betrouwbaar! Dit zien we bijvoorbeeld de eerste paar dagen in de huidige pluim.

pluim met temperatuurlijnen.jpg
Figuur 6: De pluimverwachting voor de komende 14 dagen. In het begin liggen alle lijntjes nog redelijk dicht bij elkaar, daarna gebeurt er alleen heel veel....

Liggen de lijntjes echter heel ver uit elkaar? Dan is de verwachting niet betrouwbaar en kan er nog van alles gebeuren, omdat kleine foutjes altijd in de modellen sluipen! Zo zie je dat bijvoorbeeld duidelijk gebeuren tijdens en na komend weekend.

De komende dagen

In de pluim hierboven, zie je duidelijk dat de lijntjes vanaf eigenlijk dinsdag al behoorlijk uit elkaar gaan lopen. De dagen erna wordt het echter alleen nog maar onduidelijker! Uiteindelijk is het zelfs zo, dat het rond 10 mei 25 graden kan worden overdag (een paar lijntjes gaan daarvoor), maar er zijn ook lijntjes die de maximumtemperatuur niet boven de 10 graden laten uitkomen... Een enorm verschil!

Verschil temperatuur.jpg

Figuur 7: Verderop in de pluim zie je de verschillen opeens heel groot worden... Een teken dat de verwachting erg onzeker is! Na volgend weekend wordt het dus heel gevaarlijk om uitspraken te doen over het weer...

We kunnen echter wel een tendens herkennen, als we bijvoorbeeld naar het gemiddelde kijken (groene stippellijn). Alles bij elkaar genomen zie je namelijk de gehele pluim wel lichtelijk stijgen qua temperatuur, dus we gaan ervanuit dat het zo rond het weekend iets warmer gaat worden.

Meerdaagse.png

Figuur 8: De verwachting voor komende week! Het blijft sowieso grotendeels droog met die wind uit noordelijke richting. De maandag valt op als een goede dag tussendoor! Pas richting het weekend gaan de temperaturen langzaam weer stijgen, en wat daarna gebeurt.....

Wat daarna echter gaat gebeuren, is dus nog in het ongewis! Helaas zijn de supercomputers nog niet goed dat ze het weer weken lang vooruit kunnen berekenen. Dit komt dus voor een deel door deze onzekerheid, maar ook voor een deel door die foutjes in het begin. Hou vooral het weerbericht goed in de gaten de komende dagen, wie weet komt er dit weekend dus wel even wat lekkerder weer aan (en de dagen daarna...). Voor nu blijft het nog een verrassing!


30-04-2022 om 16:30 door Philippe Schambergen

Een moment geduld aub...
Een moment geduld aub...