De afgelopen week stonden meerdere natuurgebieden in Nederland en België in brand. In deze blog bespreken we de actuele droogte. Daarnaast spraken we met Cathelijne Stoof van Wageningen Universiteit over de oorzaken van de branden en wat we er tegen moeten doen.
De actuele droogte
Op dit moment hebben we te maken met een neerslagtekort dat groter is dan op hetzelfde moment in het recordjaar van 1976. Sinds het begin van april is er 70 millimeter aan water meer verdampt dan gevallen. Op 26 april 1979 was dat nog zo'n 50 millimeter. Ieder jaar houdt het KNMI vanaf april tot en met september het neerslagtekort bij, omdat dan het dan het groeiseizoen is. Wel moeten we onthouden dat de afgelopen winter erg nat was. Bij het huidige neerslagtekort wordt daar geen rekening mee gehouden. Op zich staan de grondwaterstanden daarom niet zorgwekkend laag, maar de bovenste laag van de bodem is wel kurkdroog.
Natuurbranden
De gevolgen van de droogte werden zeker de afgelopen week duidelijk, doordat er meerdere (grote) natuurbranden plaats vonden. Onder andere in de Deurnsche Peel en Nationaal Park De Meinweg woedden natuurbranden. In België stond onder andere Landschap de Liereman in brand. Het nadeel bij deze branden was niet alleen dat er geen regen in zicht was, maar dat het ook hard waaide, waardoor het vuur zich snel kon verspreiden. We spraken dr. Cathelijne Stoof van Wageningen Universiteit over deze branden.
Is het droog genoeg voor het ontstaan van een natuurbrand?
"Twee belangrijke ingrediënten voor een natuurbrand (en eigenlijk iedere brand) zijn genoeg brandstof en een ontsteking. Voor natuurbranden is de belangrijkste brandstof plantenmateriaal. Dan hebben we het over de staande planten (levend of dood), maar ook dood plantenmateriaal (zoals blaadjes) dat op de bodem ligt. Dat dode plantenmateriaal kan een snelle verspreiding van het vuur bevorderen, dat het nog lang nasmeult en vuur soms weer op kan laaien. Momenteel is de begroeiing al erg droog. Daarnaast is de bovengrond ook al uitgedroogd, waardoor ook die laag van dood plantenmateriaal geen vocht meer bevat en goed kon branden. Er hoefde dus alleen maar een kleine vlam bij te komen en we hadden al snel te maken met een grote natuurbrand."
"Tot slot is de sapstroom van de planten nog niet op gang gekomen." (de sapstroom voert o.a. vocht door de planten zoals aderen dat bij mensen doen). "Hierdoor zijn ook de levende planten nog droog. Dat is gewoon in het voorjaar omdat de planten nog geen groen blad hebben. Daarom kan een brand zich makkelijk verspreiden."
Waarom was het zo lastig te blussen?
"Zeker een veengebied zoals de Deurnsche Peel is voor de zware bluswagens van de brandweer lastig te bereiken, waardoor het lastiger was voor de brandweer om de brand te stoppen. Een natuurbrand is erg anders dan een gebouwbrand. Nederland is erg ervaren in het bestrijden van gebouwbranden, maar voor de bestrijding van natuurbranden is meer specialistische kennis nodig. Bij natuurbrand moeten daardoor andere tactieken gebruikt worden dan bij gebouwbranden. De brandweer heeft de afgelopen tien jaar meer energie gestoken in het vergaren van natuurbrandkennis, maar we kunnen nog steeds veel leren van teams uit landen die veel ervaring hebben met natuurbranden."
Heb je tips voor de mensen die de natuur in trekken?
"Parkeer je auto niet in hoog gras. Als het droog is, kan de hete uitlaat ervoor zorgen dat het gras ontvlamt. Daarnaast moet je ook geen kampvuur maken in de natuur of er gaan barbecueën."
Let op: door de huidige situatie met Covid-19 is het belangrijk om geen drukke (natuur)gebieden op te zoeken. Trek er dus alleen op uit als je veilig anderhalve meter afstand kunt houden!
De vooruitzichten
Gelukkig is er goed nieuws voor de natuur: vanaf dinsdag wordt het wisselvallig met regelmatig regen of een bui: regen dat hard nodig is voor de natuur. De temperatuur daalt daarnaast ook, waardoor het water minder snel verdampt. Dat wisselvallige weer betekent wel dat wij de paraplu nodig gaan hebben, maar als we op die manier natuurbranden kunnen voorkomen, is dat het wel waard!
