Afgelopen dagen was 'De baard van Koning Winter' te zien op verschillende plekken in Nederland. Het is ijs dat er uitziet alsof er witte haren uit een stuk hout groeien. Met wat fantasie kun je er een baard in zien en dat is dan ook de reden dat dit bijzondere winterfenomeen ook wel ‘de baard van Koning Winter’ wordt genoemd! De officiële naam is ijshaar. Maar hoe ontstaat het precies en wat zijn de vereiste condities?
Het ontstaan van ijshaar
Schimmels zijn verantwoordelijk voor het ontstaan van dit zeldzame natuurverschijnsel. Op dood hout veroorzaken schimmels een stofwisselingsproces waarbij water kan vrijkomen. Dit water wordt vervolgens door de poriën van het dode hout naar buiten gedrukt. Wanneer dit natte stuk hout dan bevriest, krijgt de waterdamp een structuur die bestaat uit dunne draadjes wat ijshaar wordt genoemd. Wanneer dit proces langere tijd doorgaat, kunnen de ijsharen zelfs een lengte bereiken van 9 centimeter!
Zwolle, Sandra Romijn
Condities voor het vormen van ijshaar
Het vormen van ijshaar gebeurt zeker niet zomaar. Er mag geen sneeuw liggen, het moet uiteraard vriezen én er is een vrij hoge luchtvochtigheid nodig. Vochtige lucht is noodzakelijk zodat het naar buiten geperste water niet kan verdampen en het dus beschikbaar blijft voor bevriezing. De buitentemperatuur moet ook niet te laag worden, anders wordt er te weinig water geproduceerd voor de vorming van ijshaar door de schimmels.
Renkum, Ton den Brabander
Waar en wanneer is ijshaar te zien?
De prachtige structuren kunnen we vooral 's morgens vroeg tegenkomen op plekken met voldoende schaduw, vaak in een bos met beuken- en eikenbomen. Je moet echter wel voorzichtig zijn, want ijshaar smelt bij aanraking namelijk direct weg. Ook als het aan zonlicht wordt blootgesteld, zal het verdwijnen. Dat komt door een proces dat we sublimeren noemen. Het ijs verdampt dan meteen terwijl het smelt. Het wordt dus geen water, maar verdwijnt gewoonweg.
Sallandse Heuvelrug
Nog meer ijshaar komende dagen?
Vannacht vroor het stevig in het hele land, en ook de komende nachten is dat het geval. Wel is het zo dat de lucht vrij droog is, en dat verkleint de kans op het ontstaan van ijshaar. Daarnaast zorgt de felle zon ervoor dat het ijshaar dat ontstaat ook snel weer verdwijnt. Vrijdag stroomt dan weer wat vochtigere, maar ook zachtere lucht het land in. Daarna is het weer even gedaan met de vorst, zelfs in de nachten.
