De vroege vogels in sommige delen van het land zullen het vanochtend wel gemerkt hebben. De autoruit moest gekrabd worden. Niet gek in november natuurlijk, het is al ver in de herfst en dan kan het zo nu en dan vriezen. Maar ook op plaatsen waar het kwik boven nul stokte moesten vanochtend autoruiten ijsvrij gemaakt worden. Hoe dat kan lees je in deze blog!
Deventer, Marianne Steenbergen
Nachtelijke temperaturen
Bekijken we de kaart met de minimumtemperaturen, dan zien we dat het voornamelijk in het oosten en zuiden van het land vannacht heel licht gevroren heeft. Bij vorst komt het best vaak voor dat je je autoruit even moet krabben, dus zullen er weinig mensen raar opgekeken hebben vanochtend. In andere delen van het land is dat misschien anders geweest. De minima lagen daar boven het vriespunt, dus lijkt ijsvorming op het eerste oog niet logisch. En toch kregen we berichten en foto's binnen van mensen die met de krabber in de weer moesten.
De minimumtemperaturen van afgelopen nacht.
Warmte uitstralen
Voor een verklaring is het belangrijk te weten dat elk object warmte uitstraalt. Al zijn objecten nog zo koud, ze zullen altijd warmte uitstralen. De grond doet dat bijvoorbeeld ook, als het ’s nachts onder een heldere hemel afkoelt, dan gebeurt dat vanaf de grond. De grond verliest warmte, wordt kouder en maakt daardoor de onderste luchtlaag ook weer kouder, die vervolgens de lucht daarboven weer afkoelt enzovoort. De minimumtemperaturen liggen ’s winters op 10 centimeter dan ook vrijwel altijd lager dan op de gewone meethoogte van 1.5 meter. Als we de minimumgrondtemperaturen van afgelopen nacht bekijken, zien we dat het in een veel groter gebied heeft gevroren.
De minimumtemperaturen op 10 centimeter lagen afgelopen nacht een stuk lager dan 1.5 meter.
Autoruiten
Auto’s en autoruiten stralen dus ook warmte uit en koelen daardoor af. Zij doen dit doorgaans sneller dan de lucht op 1.5 meter hoogte. Als je een thermometer 2 centimeter van je autoruit vandaan zou houden zul je in dit soort situaties dus lagere temperaturen meten dan als je de thermometer anderhalve meter weg houdt. Simpel gezegd kunnen de officiële weerstations dus temperaturen van iets boven nul laten zien terwijl de temperatuur van het laagje lucht direct tegen objecten aan onder het vriespunt ligt.
Objecten zenden warmtestraling uit en koelen daarom harder af dan de lucht.
Vocht
Voor ijs is echter nog wel een tweede factor van belang: vocht. Zonder dat er water beschikbaar is om te bevriezen zal op je autoruit natuurlijk geen ijslaagje vormen. In de lucht is echter altijd vocht aanwezig, zelfs in de meest droge luchtsoorten zit waterdamp. Warme lucht kan veel meer water bevatten dan koude lucht. Wordt de lucht dus kouder, en houd je dezelfde hoeveelheid vocht, dan treed condensatie op en vormen zich waterdruppeltjes. Als het luchtlaagje direct om jouw autoruit heen afkoelt vanwege de uitstralende warmte kan het dus minder vocht bevatten. Mocht de luchtvochtigheid al vrij hoog liggen en er dus veel vocht aanwezig zijn, dan kan condensatie optreden. Dat betekent dat er waterdruppeltjes uit de lucht ‘geperst’ worden en je autoruit dus vochtig wordt. Die druppeltjes bevriezen bijvoorbeeld en dan moet je ’s ochtends krabben.
Bevriezing van condens geeft niet alleen ellende, maar ook prachtige natuurkunst.
Afgelopen en komende nacht
Afgelopen nacht was dit dus het geval. De lucht was vrij vochtig en de temperaturen op meethoogte lagen op veel plaatsen iets boven het vriespunt. Door het heldere weer en weinig wind straalden objecten zoals autoruiten veel warmte uit en koelden die harder af dan de lucht. Dat resulteerde in een luchtlaagje dat onder het vriespunt uitkwam, niet meer al het vocht kon vasthouden en dus waterdruppeltjes produceerden. Die bevroren vervolgens op de autoruiten: krabben maar.
De komende nachten liggen de temperaturen naar verwachting iets hoger dan de afgelopen dagen. Dat komt doordat er wat meer bewolking is. Die bewolking werkt als een isolerende deken, waardoor het iets minder afkoelt. Toch kan de temperatuur regionaal nog wel lager liggen, zodat er toch nog kans op krabben is. Richting het weekend wordt het weer iets helderder, en dan zullen er op meer plaatsen autoruiten gekrabd moeten worden.
