Misschien ben je deze zomer wel op vakantie geweest in de bergen. Elk jaar verruilen veel Nederlanders in de zomer ons vlakke land voor iets ruigere gebieden. En hoewel bergen op het eerste oog heel robuust lijken, herbergen ze ook iets kwetsbaars en lieflijks: bloemen.
In bergachtige gebieden groeien talloze soorten bloemen, waarvan sommige nergens anders ter wereld voorkomen. In deze blog lees je over een paar van de mooiste en meest voorkomende bergbloemen. Misschien heb je ze deze zomer zelf wel gespot!
Edelweiss
Misschien wel de bekendste bergbloem: de edelweiss. Deze plant uit de composietenfamilie groeit in veel Europese berggebieden en zelfs in de Himalaya. Ze bloeit van juni tot augustus en is winterhard. Edelweiss houdt van kalkrijke grond en groeit vaak tussen rotsen.
De naam komt van het Duitse Edelweiß, wat letterlijk edel en wit betekent. Volgens oude Duitse legendes beklom een man een berg om deze bloem te plukken en cadeau te doen aan zijn geliefde, als bewijs van zijn moed, liefde en zuiverheid. De botanische naam Leontopodium is afgeleid van het Griekse leontopódion, wat ‘leeuwenpoot’ betekent, verwijzend naar de vorm van de bloem.
Omdat edelweiss vaak op lastig begaanbare plekken groeit, werd de bloem vroeger door veel toeristen meegenomen als trofee. Hierdoor is de soort nu op veel plekken verdwenen. Tegenwoordig is de edelweiss daarom beschermd, en is het verboden om haar te plukken of uit te steken. Wie dat toch doet, riskeert een flinke boete.
Edelweis (foto: Böhringer Friedrich, Wikipedia)
Parnassia
De parnassia is een klein, wit bloemetje dat bloeit van juli tot september. De vijf kroonbladen hebben groene nerven en zijn opvallend getekend. In de bloem zitten vijf steriele meeldraden (staminoda) met gouden knopjes, bedoeld om insecten te lokken. Voor elk kroonblaadje staat er een. De nectar zit aan de voet van deze meeldraden, met voor elk kroonblad één staminodium.
In het verleden kwam de parnassia ook veel voor in Nederland, vooral op veen- en zandgronden, en op het krijt in Zuid-Limburg. Helaas is de soort hier zeldzaam geworden door ontwatering en bemesting.
Parnassia (foto: Nynke Bekkers)
Beierse gentiaan
Deze diepblauwe bloem behoort tot de gentiaanfamilie en bloeit van juni tot september. Ze komt alleen voor in de Alpen en de Karpaten. De plant is herkenbaar aan haar ovale blaadjes en prachtige blauwe kleur.
De naam Gentiana is afgeleid van Gentius, koning van Illyrië, die volgens de overlevering de geneeskrachtige werking van de plant zou hebben ontdekt.
Beierse gentiaan (foto: Nynke Bekkers)
Wollegras
Wollegras behoort tot de cypergrassenfamilie en telt zo’n 25 soorten. De plant staat vaak op foto's van arctische gebieden, maar komt ook in de Alpen voor. De witte pluisjes zijn erg fotogeniek.
De botanische naam Eriophorum betekent ‘woldragende plant’. Wollegras wordt soms verward met veenpluis, maar waar veenpluis meerdere pluizen per stengel heeft, draagt wollegras er maar één.
Wollegras (foto: David Klos)
Wilgenroosje
Het wilgenroosje is makkelijk te herkennen: een rechtopstaande plant met een trosvormige bloeiwijze aan de top, in roze of paarsrode tinten. De bloemen zijn enigszins tweezijdig symmetrisch, doordat de bovenste kroonbladen iets kleiner zijn dan de onderste. De smalle, verspreid staande bladeren lijken op wilgenbladeren – vandaar de naam.
Na een bosbrand is het wilgenroosje vaak een van de eerste planten die terugkomt, wat haar de Engelse naam fireweed heeft opgeleverd. De soort komt voor in bijna heel Europa, van Spanje tot IJsland, en ontbreekt alleen in Portugal. Daarnaast groeit ze ook op Groenland, in Noordwest-Amerika en in Azië.
Wilgenroosje (foto: Nynke Bekkers)
Adderwortel
Adderwortel, ook wel addertong of slangenwortel genoemd, is een overblijvende plant uit de duizendknoopfamilie, vernoemd naar de slangachtige wortel. Ze heeft een lange roze bloeistengel en bloeit van mei tot augustus. De plant groeit vaak in groepen langs oevers en natte graslanden. De adderwortel komt voor in grote delen van het noordelijk halfrond: in Europa (behalve het noorden van Scandinavië), gematigd Azië en delen van Noord-Amerika zoals Alaska.
Al in de 15e eeuw werd de plant gebruikt in de geneeskunde, onder andere tegen scheurbuik en als wondkruid. Volgens de signatuurleer – waarbij uiterlijk iets zegt over de werking – zou de plant ook helpen tegen slangenbeten en ander gif, vanwege de slangenvormige wortel.
Adderwortel (foto: David Klos)
Bergbloemen zijn niet alleen ontzettend mooi, maar vertellen ook een verhaal over geschiedenis of het landschap waarin ze voorkomen. Dus de volgende keer dat je door de bergen wandelt, let dan eens goed op de bloemetjes om je heen. Misschien herken je er nu wel een paar!
Bronnen: NKBV, Wikipedia
