Het is een heel bijzondere vrijdagavond in de astronomie: een bloedmaan met erg dichtbij de rode planeet Mars te zien! Ook meerdere dingen zijn vanavond te zien, maar laten we beginnen met de spectaculaire maansverduistering...
Wat is een maansverduistering?
Een maansverduistering is te zien als de maan in de schaduw van de aarde beweegt. Daarmee liggen de zon, de aarde en de maan op een lijn (in deze volgorde). Een maansverduistering komt dus alleen voor tijdens de volle maan.
Verschillende schaduwen
Heb je al gemerkt dat sporters tijdens een avondwedstrijd meerdere schaduwen hebben? En dat een gedeelte van deze schaduwen donkerder zijn dan de andere? (Bekijk maar de blauwe cirkels in de foto hieronder.)
Foto: Hamish McConnochie via Wikipedia
Dat is bijna hetzelfde principe met de schaduw van de aarde. Omdat de zon zo groot is, is het bijna alsof de aarde door meerdere 'lichten" beschenen wordt. Daardoor is een gedeelte van de schaduw van de aarde donkerder. Deze donkerdere schaduw heet de kernschaduw (umbra) en de minder donkere schaduw heet de bijschaduw (penumbra). Als de maan door de umbra beweegt, is er sprake van een totale maansverduistering (nummer 4 in het diagram hieronder). Als de maan door de penumbra beweegt, spreken we van een gedeeltelijke maansverduistering (nummer 2 en 3 in het diagram hieronder).
Bron: Ellywa via Wikipedia
Tijdens een totale maansverduistering verkleurt de maan van oranje naar rood. Vandaar dus de naam: bloedmaan!
Waarom zo bijzonder deze keer?
De maan ligt niet altijd op dezelfde afstand vanaf de aarde. Soms is het dichtbij en andere keren wat verder weg. Momenteel is de maan op haar verste punt van de aarde, ook wel apogeum genoemd. Dat betekent dat het heel lang duurt voor de maan om door de hele schaduw van de aarde te bewegen. De maansverduistering van vanavond is de langste van de 21ste eeuw. Het duurt maar liefst 1 uur en 43 minuten!
Een andere reden voor de lange maansverduistering is dat de maan bijna precies in het midden van de schaduw van het aarde gaat bewegen. Dat gebeurt vanavond ongeveer vanaf 22.20.
De volgende keer dat zo'n bijzondere maansverduistering voorkomt is pas op 9 juni 2123!
Kunnen we het Nederland ook zien?
De maansverduistering is in Australië, Azië, Europa, Afrika en Zuid-Amerika waarneembaar. Dus ook hier in Nederland kunnen we dit spectaculaire fenomeen zien!
Om de maansverduistering te zien, kun je naar het zuidoosten kijken. Net boven de horizon komt de maan rond 21:30 tevoorschijn. Dan is de maansverduistering al begonnen. Het laatste moment om de bloedmaan te zien is om 23:14.
Anders dan met een zonsverduistering heb je geen bescherming nodig om naar de maansverduistering te kijken.
Diagram om aan te duiden waar de maansverduistering te zien is.
De rode planeet: Mars
Er is nog iets bijzonder om vanavond waar te nemen. Mars is momenteel op zijn dichtste bij punt bij de aarde. Dat betekent dat deze rode planeet ook goed waarneembaar met de blote oog is. De planeet is ook makkelijk te vinden! Want Mars ligt momenteel dichtbij de maan aan de nachtelijke hemel. Kort na de maansopkomst is Mars beneden de maan te zien.
Vanavond om 22:45 (via SkyView)
Speelt het weer vanavond mee?
Goed nieuws voor een groot deel van Nederland! Op de meeste plaatsen blijft het vanavond lang helder en warm. Dat betekent prima weer om naar de maan, de sterren en de planeten te kijken! Alleen in Zeeland valt het een beetje tegen. Daar trekt in de loop van de avond wat bewolking over en in de tweede helft van de avond kan ook een onweersbui ontstaan. 
Wat meer is er te zien?
Vanavond is niet alleen een maansverduistering en de rode planeet te zien. Ook zijn er nog minstens 3 andere planeten met de blote oog zichtbaar: Venus, Jupiter en Saturnus! Daarnaast is de Delta Aquariids meteorenregen te zien. Echter laatstgenoemde wordt erg uitdagend om het te zien met het heldere licht van de volle maan (na de maansverduistering).
Hoe om andere planeten te onderscheiden van de sterren?
Het klinkt misschien raar om het zo te zeggen, maar sterren "schitteren". Planeten lijken op sterren, alleen hun licht flikkert niet. Om het makkelijker te maken de planeten te zien, is hieronder een schematisch diagram van de nachtelijke hemel te vinden.
Draai naar het zuiden (volgens het diagram sta je in het midden bovenop het diagram en kijkt naar de onderkant ervan). Van rechts (waar de zon ondergaat, dus het westen) naar links (waar de maan opkomt, dus het zuidoosten) kun je het volgende zien:
Venus ligt bijna helemaal west, Jupiter ligt iets zuidwestelijker en iets hoger aan de horizon, en Saturnus ligt weer in het zuid-zuidoosten op dezelfde hoogte als Jupiter. Venus en Jupiter zijn erg helder, Saturnus is iets minder helder. In het diagram liggen de genoemde hemellichamen op één lijn, wat een handig hulpmiddel kan zijn om ze vanavond te vinden.
Bron: Heavens above
