Morgen 5 mei is het Bevrijdingsdag. Op deze dag vieren we: ‘Dat we in Nederland in vrijheid leven. We vieren dat we in 1945 bevrijd zijn van de Duitse bezetting in Europa en de Japanse bezetting in Azië en dat we sindsdien in het Koninkrijk der Nederlanden vrij zijn van onderdrukking. Daarnaast is 5 mei ook een dag om ons te bezinnen op het belang van vrijheid en om ons te realiseren dat vrijheid kwetsbaar is.’ Aldus comité 4 en 5 mei. Normaliter zijn er in het hele land feestelijkheden en festivals, maar in verband met covid worden deze op beperkte schaal gehouden en online te volgen.
Bevrijdingsfestival Vlissingen 2018 (Thieu Smeets)
Ontstaan Bevrijdingsdag
De Duitse capitulatie ging op 5 mei 1945 om 08:00 uur in, maar de eerste Bevrijdingsdag werd niet op deze dag gevierd. Dat was pas op 30 augustus 1945. Nederland zelf was sinds mei van dat jaar bevrijd van de Duitse bezetting en de Japanners in Nederlands-Indië hadden zich op 15 augustus overgegeven. De verjaardag van koningin Wilhelmina was vervolgens een mooie gelegenheid om de bevrijding van het hele koninkrijk te vieren.
Vreugde in Hilversum over de bevrijding, 7 mei 1945. Fotograaf onbekend / Anefo
In 1946 werd door de regering besloten dat Bevrijdingsdag in Nederland op 5 mei moest plaatsvinden, de dag van de Duitse capitulatie. De datum van 5 mei was echter niet in beton gegoten. Als 5 mei op een zondag viel, werd de viering van de bevrijding verschoven om de christelijke zondagsrust niet te verstoren. Pas in 1968 werd besloten dat Bevrijdingsdag altijd op 5 mei gevierd werd.
Bevrijdingsdag en het weer
Omdat Bevrijdingsdag midden in de lente valt zou je zeggen dat het vrijwel altijd mooi weer is. Niks is minder waar en het huidige weerbeeld zegt voldoende. Het kan eigenlijk alle kanten opgaan. Feit is wel dat het op ruim 20% van de Bevrijdingsdagen warmer werd dan 20 graden. Daarvan waren er ook nog eens een aantal warmer dan 25 graden. Het kan dus ook de bewolkte en koude kant opgaan, hierbij een opsomming van de meest opmerkelijke. We beginnen overigens met 5 mei 1945.
5 mei 1945
Op de dag dat de capitulatie officieel een feit was, was het geen fraai lenteweer. Er vielen buien en met een maximumtemperatuur van 12,4 graden in De Bilt, was het zeker niet warm. Wát een verschil was dat met de dagen die daarna kwamen. het warmde toen in rap tempo op en één week later werd het bijna 29 graden! In het zuiden van het land werden toen zelfs tropische temperaturen (meer dan 30 graden) gemeten.
Op 5 mei 1945 werd het slechts 12,4 graden en ook vielen er regelmatig buien. Echter, een week later werden zomerse temperaturen gemeten!
Koudste en warmste Bevrijdingsdag ooit
Dan de extremen. De warmste Bevrijdingsdag was in 1990 met in De Bilt een temperatuur van maar liefst 27,8 graden! Op de tweede plaats staat 5 mei 1995 met een maximumtemperatuur van 26,1 graden.
De 'Fokker Four' in formatie boven Lelystad ter ere van Bevrijdingsdag 2019 (Ton ten Brinke)
De koudste Bevrijdingsdag ooit was in het jaar 1979. Het werd toen slechts 7,2 graden in de Bilt! Afgelopen jaar werd het op Bevrijdingsdag 14,8 graden, iets frisser dan het langjarig gemiddelde (16 graden). De laagste minimumtemperatuur gemeten ooit op Bevrijdingsdag, is nog niet zo lang geleden. In 2011 werd het in de Bilt 0,0 graden. 
Dat Bevrijdingsdag ook ronduit koud kan verlopen, bewijst het jaar 1979 wel. Het werd in de Bilt toen niet warmer dan een schamele 7,2 graden!
Een witte Bevrijdingsdag?
Ja, een Bevrijdingsdag met sneeuw behoort ook tot de mogelijkheden. Het is misschien bijna niet voor te stellen begin mei, maar in 1957 vielen er winterse buien. In de nacht waren de temperaturen laag genoeg voor lokaal wat vlokken sneeuw die zelfs bleven liggen in de heuvels in het zuiden van Limburg. Op de Vaalserberg lag vervolgens een vers laagje sneeuw van maar liefst 15 cm. In de Bilt viel die dag 14 millimeter regen en dit maakt het dan ook de natste Bevrijdingsdag ooit. Echter, op 5 mei 2015 vielen op andere plaatsen in het land (dus niet in De Bilt) nóg grotere neerslagsommen...
Sneeuw in België, net ten zuiden van Vaals, 5 mei 2019 (Wouter van Bernebeek)
(Zware) onweersbuien op 5 mei 2015
Misschien kun je je het nog herinneren: op 5 mei 2015 beleefden we een vrij warme, maar zeer onstuimige Bevrijdingsdag. Vanaf het begin van de middag trokken flinke regen- en onweersbuien over het land. Lokaal viel toen veel neerslag in korte tijd en kwamen ook zware windstoten voor. Net als nu, echter om een heel andere reden, werden allerlei evenementen en festivals afgelast of uitgesteld.
Dit was het radarbeeld op de Buienradar om 13:00 's middags op 5 mei 2015: verspreid over het land kwamen felle buien voor met onweer, hagel en zware windstoten. Evenementen en festivals werden toen op grote schaal afgelast of tijdelijk uitgesteld.
Zware buien in de omgeving van Apeldoorn (Wouter van Bernebeek)
De zonnigste
De zonnigste Bevrijdingsdag was in het jaar 2000. Het was die dag wolkenloos en met 14 zonuren scheen de zon die dag maximaal. Het werd in De Bilt zomers warm (25 graden of meer). Dat was ook het begin van een reeks van maar liefst 12 zomerse dagen achtereen. Nog steeds een record aantal dagen met zomerse dagen in mei.
En morgen?
Bevrijdingsdag 2021 gaat de boeken in als een wat koude en winderige dag. Er waait een frisse en stevige westenwind, die bij tijd en wijle uithaalt met windstoten van 60-70 km/u. Het wordt slechts 8 tot 11 graden. Er trekken eerst nog enkele buien over het land, soms met onweer en hagel. Later op de dag neemt het aantal buien in aantal en activiteit af. Buiten de buien om zijn er ook zeker droge perioden en de zon laat zich ook zien.
De dagen daarna is het eerst nog fris en wisselvallig, maar in het weekend wordt het warmer. Maar of het weer ook stabieler en droger wordt? Check de actuele weersverwachting.
4 en 5 mei: Opdat we niet vergeten / Lest we forget.
