Slecht nieuws vanaf de andere kant van de wereld: het Groot Barrièrerif voor de kust van Australië heeft te maken met de 6e massale koraalverbleking uit de geschiedenis. Tegen de verwachtingen van wetenschappers in concluderen onderzoekers van UNESCO na een tiendaagse studie dat het koraalrif ook dit jaar sterk verbleekt.
Koraalriffen
Koraalriffen zijn, vaak gigantische, ecosystemen die je in ondiepe zeeën kan vinden. Ondanks het feit dat koraal ‘dood’ lijkt is het eigenlijk een levend organisme. Koraalriffen bieden talloze schuilplaatsen voor andere zeedieren. Daarom zien we ook een gigantische biodiversiteit in de riffen. Maar liefst 25% van de zeedieren die ontdekt zijn leeft in een koraalrif, en dat terwijl maar 0,1% van de oceanen bestaat uit koraal. Ook voor de mens is een koraalrif erg belangrijk, zo zorgt het onder andere voor kustbescherming. Ook het toerisme en de visserijmogelijkheden die koraalriffen bieden zijn een belangrijke inkomstenbron voor miljoenen mensen.
Verbleking van het Groot Barrièrerif
Het Groot Barrière rif, het grootste en bekendste koraalrif ter wereld, is zelfs vanuit de ruimte te zien en ligt voor de kust van Australië. Dit rif is nog steeds gigantisch maar is in de geschiedenis al wel veel van zijn omvang verloren. Zo werd in 2012 geconcludeerd dat de toeristische trekpleister sinds 1985 de helft van zijn oppervlakte is kwijtgeraakt. Voor de zesde keer in de geschiedenis is er nu vastgesteld dat er sprake is van massa verbleking van het koraal voor de Australische kust. Saillant detail: 4 van die 6 verblekingsperioden vonden plaats in de laatste 6 jaar.
De heftigste verbleking is te zien in het noordelijke en centrale deel van het koraalrif. Vanuit de lucht lijkt het alsof ten minste de helft van het koraal op het moment verbleekt.
Het Groot Barrièrerif is zelfs vanuit de ruimte te zien!
Wat gebeurt er met verbleekt koraal?
Zoals gezegd is koraal dus een levend wezen. Als koraal stress ervaart kan het algen afstoten, aangezien die algen een belangrijke voedselbron voor het koraal zijn gaat het koraal honger lijden. Het kalkskelet waar een koraal ‘omheen gebouwd’ zit wordt dan zichtbaar en dat geeft die witte kleur. Verbleekt koraal is gelukkig nog niet direct afgestorven. Als er snel weer een periode met betere condities voorkomt kan het koraal langzaam weer herstellen. Toch kan het makkelijk 10 jaar duren voordat een koraalrif bekomen is van een verbleking. Nu we zo frequent massa verblekingen zien heeft het koraal de tijd niet om te herstellen en op die manier zien we wel dat er veel koraal afsterft.
Een gezond koraalrif moet dus zo min mogelijk stress ervaren als het gezond wil blijven. Die stress wordt veroorzaakt door onder andere warmer zeewater dan gebruikelijk maar ook door verzuring van oceanen of grote hoeveelheden zonnestraling die het rif bereiken.
Een verbleekt koraalrif ziet er een stuk troostelozer uit dan een gezond rif.
Marine hittegolven
Een belangrijke factor in het vaker voorkomen van het massaal verbleken van koraal is de toegenomen hoeveelheid ‘marine hittegolven’. Zo’n hittegolf is een (korte) periode waarin het zeewater flink warmer is dan gebruikelijk. Dit jaar werd niet verwacht dat het koraal zou verbleken omdat er sprake is van La Niña. Dit fenomeen zorgt ervoor dat er in de centrale stille oceaan juist lagere watertemperaturen dan gemiddeld voorkomen. In plaats van herstellen door een lagere oceaantemperatuur zien we dus dat het koraal dit jaar juist extra verbleekt. Een erg zorgelijke ontwikkeling die hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt is door de warme Australische zomer van het afgelopen halfjaar.
De hoeveelheid warmte in oceaanwater neemt sinds de jaren '80 gestaag toe. Bron: Lijing Cheng e.a.
Niet alleen koraal verbleekt
We kennen koraalriffen onder andere van foto’s waarop ook spectaculair gekleurde vissen te zien zijn. Door het kleurrijke koraal kan een kleurrijke vis zich makkelijk verstoppen en zo schuilen voor roofdieren. Nu het koraal echter verbleekt wordt het moeilijk voor vissen met felle kleuren om zich te verschuilen. Naar verloop van tijd is het dus ook zeer waarschijnlijk dat niet alleen het koraal verbleekt maar ook de vissen minder kleurrijk zullen worden, de meest kleurrijke vissen worden immers opgegeten als ze zich niet kunnen verstoppen.
Snel herstel?
Er is ook onderzoek gedaan naar de snelheid waarmee een koraalrif zich kan herstellen. Uit dat onderzoek kwamen enkele hoopvolle resultaten. Wetenschappers bestudeerden een koraal voor de kust van India dat in 2018 maar liefst 70% van zijn koraal verloor. Drie jaar later keerden de onderzoekers terug en ze vonden dat alle riffen daar aan het herstellen waren. Een koraal dat voorheen gezond was zou binnen 6 jaar kunnen herstellen volgens het onderzoek, sneller dus dan de 10 jaar waar nu minimaal vanuit gegaan wordt. Een belangrijke disclaimer hierbij is dat de condities gedurende de herstelperiode wel goed moeten zijn. Als er opnieuw marine hittegolven voorkomen remt dat het herstel significant en kan er zelfs opnieuw verbleking plaatsvinden.
Zijn er oplossingen?
De belangrijkste oplossing is het verminderen van uitstoot van broeikasgassen. Die zorgen immers voor de opwarming van de aarde en logischerwijs voor warmere oceanen en dus meer verbleking van koraal. Er wordt tegelijkertijd ook geëxperimenteerd met de kweek van koralen die meer resistent zouden moeten zijn tegen warmer zeewater. Het is echter bijna een onmogelijke uitdaging om met deze soorten hele koraalriffen te vervangen. Zolang de opwarming van de aarde en verzuring van oceanen doorgaat ziet de toekomst van koraalriffen er dus niet kleurrijk uit.
Als je zelf iets tegen klimaatverandering wil doen kun je bijvoorbeeld tegelwippen, het ziet er leuk uit en extra groen haalt CO2 uit de atmosfeer!
