Vooral in de jaren 80 was het een "hot topic" : zure regen! Nu lijkt het opeens helemaal terug te zijn door verschillende berichten in de media. De vulkaanuitbarsting op La Palma veroorzaakt namelijk een wolk met "gevaarlijke concentraties zwaveldioxide" die onze kant op zou komen. Hoe zit dit? En is het echt gevaarlijk?

Vulkaanuitbarsting La Palma

Eerst even kort een uitleg over vulkanisme. Het eiland La Palma ligt op een zogenaamde "Hotspot". Dit is soort van zwakke plek waar magma makkelijk naar boven kan komen. Omdat de aardkorst over deze zwakke plek heen beweegt, ontstaat er steeds op een andere plek een nieuw vulkanisch eiland. Dit proces verloopt echter zeer traag en duurt miljoenen jaren, dus in ons leven zien we daar niks van.

Figuur 1: Er ontstaat een rijtje aan eilanden boven de Hotspot (de zwakke plek). In de loop van de jaren beweegt de aardkorst over de Hotspot en verschijnt er een rijtje van eilanden.

We kunnen echter wel het resultaat zien van deze beweging door die miljoenen jaren heen. Zo vormen de verschillende eilanden die door een Hotspot gemaakt zijn vaak een opvallend rechte lijn. Een mooi voorbeeld daarvan is de Amerikaanse eilandengroep Hawaï. Doordat de aardkorst over die Hotspot heen is bewogen, zijn er steeds op andere plekken eilanden ontstaan in een rechte lijn.

Figuur 2: Een goed voorbeeld van een eilandenreeks gevormd door een Hotspot: Hawaï! ©GoogleMaps

Wolk van zwaveldioxide

Nu er dus een uitbarsting van zo'n Hotspot vulkaan bezig is op het Spaanse eiland La Palma, stoot deze vulkaan ook een gigantische hoeveelheid as, stofdeeltjes, magma en veel andere (giftige) stoffen de lucht in die allemaal normaal gesproken diep onder de grond zitten. Zo ook die wolk zwaveldioxide.

Figuur 3: De vulkaan stoot grote hoeveelheden zwaveldioxide uit, die uiteindelijk kunnen leiden tot zure regen.

In Nederland hebben we momenteel te maken met een zuidelijke stroming. Dat levert ons dus niet alleen lekker nazomerweer op, maar ook deze wolk afkomstig uit Spanje. Vanaf vannacht bereikt die ons op grote hoogte. Hieronder zie je de locatie van deze grote wolk zwaveldioxide op zaterdag 25 september rond 15.00. 

Figuur 4: Hierop is de grote concentratie zwaveldioxide ten zuiden van Nederland goed te zien! Deze wolk komt in de nacht van zaterdag op zondag ook boven Nederland te liggen. ©Windy.com/CopernicusEU

Zolang het droog blijft, gaan we hier echter niks van merken, de wolk zit namelijk op grote hoogte. Pas als het gaat regenen, zou er iets van die wolk mee naar beneden kunnen komen! Als dat gebeurt, spreekt men van zure regen. Nu lijkt het erop dat er morgenochtend en ook morgenmiddag de kans bestaat op enkele buien. 

Figuren 5 & 6: De weerkaarten voor vannacht en morgen. Er bestaan vooral in het zuiden en oosten kans op een aantal buien.

Zure regen: hoe erg is dat?

Er zou dus inderdaad zure regen kunnen vallen morgen! Maar is dat zo angstaanjagend als het klinkt? Moeten we morgen koste wat kost contact met regenwater vermijden? Nee hoor, dat valt allemaal wel mee. Zure regen ontstaat als die zwaveldioxide oplost in regenwolken, waardoor het regenwater daadwerkelijk zuurder wordt. Er wordt al over zure regen gesproken bij regenwater met een pH beneden de 5. Kraanwater heeft ongeveer een pH van 7, maar regenwater is van nature al iets zuurder dan dat met een pH van ongeveer 6.

Even in de zure regen staan is dus absoluut niet gevaarlijk. Ook dingen als auto's of je moestuin zullen er geen hinder van ondervinden. Zelfs de natuur in Nederland zal er prima mee om kunnen gaan! Zure regen is vooral gevaarlijk voor flora, fauna, water en de bodem. Van nature hebben deze echter een bescherming (een zogenoemde buffer) opgebouwd tegen een beetje zure regen, waardoor ze dit eenmalig prima aankunnen. 

Waarom was dit in de jaren 80 dan zo'n probleem?

Dat komt doordat het toen niet om een eenmalige zure regenbui ging. De wolk van de vulkaan zal uiteindelijk snel weer verdwijnen, maar door de grote hoeveelheden slechte stoffen die de industrie en auto's vroeger uitstootte, leidde dit toen tot permanente zure regen. Dit was funest voor bodem, water, flora en fauna kwaliteit! Deze hebben namelijk maar een bepaalde hoeveelheid buffer opgebouwd, die niet bestand is tegen grote hoeveelheden zure regen. Uiteindelijk zou de bodem en het water ook gaan verzuren, waardoor bepaalde planten en dieren er niet meer konden leven. Dit had ontzettend grote gevolgen gehad voor de natuur.

Figuur 7: In de jaren 80 was het geen eenmalige wolk van een vulkaanuitbarsting, maar was de regen continu zuur door uitstoot van fabrieken, auto's en meer. Dit was funest voor de natuur.

Drama afgewend door beleidsmaatregelen

Uiteindelijk is echter door goed beleid het aantal stoffen dat tot zure regen leidde drastisch teruggebracht in de jaren daarna. Dit heeft ervoor gezorgd dat zure regen veel minder een probleem is geworden! Er waren namelijk al gevallen bekend van miljoenen hectaren Europees bos die aan het afsterven waren. Dit is uiteindelijk grotendeels voorkomen door correct politiek handelen en goede afspraken te maken over de hoeveelheid giftige stoffen die uitgestoten mochten worden.