Op verschillende plaatsen kwamen op vrijdagavond 7 juli en zondagochtend 8 juli meldingen van aparte wolkenluchten. Er waren namelijk opvallende 'gaten' te zien in het wolkendek! Dit zijn de zogenaamde 'pilotengaten', of 'fallstreak holes'. In deze blog meer over hoe deze pilotengaten ontstaan.
De pilotengaten werden op op zaterdag vooral in het zuidoosten gezien, onder anderen in Maastricht en Budel (Noord-Brabant). Zulke pilotengaten worden wel een aantal keer per jaar gezien, maar het blijven toch wel mysterieuze wolkenvormen om te zien.
Deze bijzondere opname van een pilotengat werd gespot in Budel! Foto: Ben Saanen.
Ook boven Maastricht was een pilotengat te zien. Foto: Jan Oomen.
De ontstaanswijze
Een pilotengat is eigenlijk niets anders dan een ijswolk die ontstaan is uit een wolk met vloeibare druppels. De ijswolk zelf is mooi te herkennen aan de veerachtige structuur onder het oorspronkelijke wolkendek met daaromheen een kleine wolkenloze cirkel.
Voor een pilotengat is het dus belangrijk om een dun wolkendek te hebben met vloeibare druppels. De temperatuur van deze vloeibare druppels moet wel onder nul liggen. Dit klinkt vreemd, maar in de lucht komen wolkendruppels met temperaturen onder 0 vrij vaak voor. Dit terwijl een rivier bijvoorbeeld bevriest als de temperatuur van het water onder het vriespunt komt.
Een tweede voorwaarde is dat de lucht in de wolkendruppels op één plaats plotseling wordt afgekoeld. Dat kan bijvoorbeeld als een vliegtuig door de wolk heen vliegt. De temperatuur achter het vliegtuig daalt dan plotseling, en dat veroorzaakt de vorming van ijskristallen. Vandaar ook de naam pilotengat.
Als het ijs dan eenmaal ontstaan is, dan groeien de ijskristallen ten koste van de waterdruppeltjes. De vloeibare druppels lossen dan op, en daardoor ontstaat de wolkenloze cirkel om de veerachtige wolken. Op het moment dat de ijskristallen groot genoeg zijn, vallen ze naar beneden en worden de veerachtige wolken mooi zichtbaar.
Opvallend langwerpig pilotengat in Doetinchem
Een opvallend langwerpig exemplaar van een pilotengat was in de avond van vrijdag 7 juli te zien in de buurt van Doetinchem. Meerdere fotografen wisten dit bijzondere fenomeen vast te leggen vanuit verschillende kanten. In de meeste gevallen is een pilotengat rond, maar dat gold dus niet voor deze. Mogelijk vloog daar een vliegtuig onder een kleine hoek door de wolken, waardoor het 'pilotengatproces' over een langere strook plaatsvond.
Het langwerpige pilotengat werd o.a. vastgelegd door Theo Erinkveld, Ulft (ten zuidoosten van Doetinchem).
Ook vanuit Doetinchem zelf was deze te zien. Foto: Soraya van Bree.
En het weer?
Hoewel pilotengaten alleen bij een specifiek type bewolking gezien worden, zegt een pilotengat niet direct iets over het weer. Daarvoor moeten we naar andere gegevens kijken, zoals bijvoorbeeld de pluim. Helaas voor de thuisblijvers die hopen op warm zomerweer laat die zien dat het na een warme maandag een stuk frisser wordt met maxima rond 20 graden. Vanaf maandag neemt ook de kans op regen ook flink toe. Maar er zijn ook zeker veel droge perioden met wat zon!
De pluim laat zien dat het duidelijk frisser wordt vanaf dinsdag!
