Iedere keer als er weerwaarschuwingen worden uitgegeven komt er kritiek vanuit de samenleving. De ene keer is het commentaar dat er te laat gewaarschuwd wordt, dan weer dat het weer achteraf wel meeviel en er “overgewaarschuwd” is etc. Er bestaat dus soms veel onbegrip over weercodes maar ze zijn wel degelijk belangrijk en er gaat heel wat aan vooraf om bijvoorbeeld een code oranje af te geven zoals bijvoorbeeld voor afgelopen nacht in verband met gladheid door ijzel.
Wie geeft weercodes uit?
Weercodes worden uitgegeven door het KNMI (Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut). Het is daarmee de enige overheidsinstantie in Nederland die officiële weerwaarschuwingen kan uitgeven. Dit gebeurt bijvoorbeeld voor gladheid door ijzel of sneeuw, hitte, extreme kou, mist, zware windstoten of onweer.
Storm Eunice zorgde voor drie verschillende weercodes (foto: Tanja Eenennaam)
Door op tijd te waarschuwen kunnen mensen zich voorbereiden op gevaarlijk weer. Daarmee is de impact van “gevaarlijk weer” het uitgangspunt voor de waarschuwingen. Om geen paniek te zaaien in het hele land wordt er zoveel mogelijk gericht gewaarschuwd omdat bijvoorbeeld een code oranje niet altijd voor het hele land geldt zoals afgelopen nacht en ochtend voor ijzel het geval was. Daarom geeft het KNMI weerwaarschuwingen uit per provincie, IJsselmeergebied, Waddenzee en de Waddeneilanden. Elke provincie wordt dus afzonderlijk bekeken. Begin vorig jaar trok storm Eunice over en dat leverde de onderstaande waarschuwingskaart op.
Figuur 1: De waarschuwingskaart van het KNMI tijdens storm Eunice met de verschillende waarschuwingen per provincie
Wat betekenen de kleurcodes
Code groen: geen bijzonderheden
Het te verwachten weer geeft geen aanleiding voor het uitgeven van een waarschuwing.
Code geel: wees alert
Bij code geel is er mogelijk kans op gevaarlijk weer. Deze weersituaties komen vaak in Nederland voor. Het zijn weersituaties waarbij het raadzaam is op te letten buitenshuis. Het gaat hierbij dus niet om paniek zaaien maar puur om het waarschuwen van mensen zodat je weet wat je te wachten staat als je naar buiten gaat. Hierdoor ben je alert en weet je bijvoorbeeld dat je beter niet de weg op kan gaan met een lege aanhanger bij windstoten. Code geel kan 48 uur voordat het betreffende weerfenomeen optreedt worden uitgegeven. De zekerheid is ten minste 60 procent.
Code oranje: wees voorbereid
Bij deze code is er grote kans op gevaarlijk of extreem weer waarbij de impact groot is en er kans is op schade, letsel of veel overlast. Het weer moet dus nog extremer worden voordat code geel in code oranje verandert. Dit kan lokaal zijn en provincie afhankelijk. Code oranje kan maar 24 uur van tevoren worden afgegeven als de kans op extreem weer 60 procent of meer is. Voordat code oranje wordt uitgegeven wordt met veel partijen overlegd waaronder ook de meteorologen van Buienradar die ook een kansschatting geven aan het KNMI voor het eventueel uitgeven van code oranje.
Criteria verschillen voor code geel en oranje bron: KNMI
Code rood (weeralarm): onderneem actie
Code rood is een weeralarm waarbij extreem weer een grote impact op de samenleving heeft. De weersituatie kan voor zoveel schade, letsel en overlast zorgen dat het maatschappij-ontwrichtend kan zijn. Dit kan heel lokaal zijn. Code rood wordt vaak pas 12 uur van tevoren uitgegeven voordat het weerfenomeen zich voordoet. Code rood kan ook uitgegeven worden als er een kleine kans is op een extreme weersituatie, maar de veiligheidsrisico’s groot zijn. Voordat code rood wordt uitgegeven heeft het KNMI met heel veel partijen overleg. Dit heet een “impactanalyse” en diverse overheids- en brancheorganisaties worden daarbij betrokken, ook Buienradar. Code oranje of rood wordt dus niet zomaar uitgegeven.
Verbetering van de weerwaarschuwingen
De komende jaren zal steeds meer gewerkt worden aan een verfijning van de weerwaarschuwingen waarmee het KNMI een grotere bijdrage wil leveren aan de veiligheid van Nederland en daarbuiten. Dit is een onderdeel van het Early Warning Centre (EWC) wat een zogenaamd nationaal waarschuwingsadviescentrum is waarbij behalve aandacht voor publiekswaarschuwingen ook producten zijn voor professionele gebruikers zoals veiligheidsregio's en waterschappen. Ook wil men nog meer inzoomen. De huidige kleurcodes gelden per provincie terwijl een veel kleiner gebied met extreem weer te maken kan krijgen zoals bijvoorbeeld bij onweersbuien het geval is. Wat er nog meer op de planning staat v.w.b. het EWC lees je hier.
Komende dagen nog kans op weercodes?
Misschien maandag want dan wordt een behoorlijk uitdiepend lagedrukgebied boven Finland verwacht (970 hpa). Het bijbehorende windveld geeft vooral in het Waddengebied kans op veel wind en zware windstoten waarvoor waarschijnlijk code geel wordt uitgegeven en dat is niet om angst te zaaien maar om enige alertheid van de burger te vragen. Een gewaarschuwd mens telt voor twee.
