Op 5 mei vierden we in Nederland de vrijheid, maar het was ook de dag waarop we alle grondstoffen verbruikt hadden die de aarde in 1 jaar kan produceren. Dit markeert Earth Overshoot Day, een zorgwekkende mijlpaal die aantoont hoezeer we onze planeet uitputten. Terwijl we genieten van onze welvaart, moeten we ons bewust worden van de dringende noodzaak om onze consumptie te verminderen en duurzamer te leven.
Het is inmiddels 80 jaar geleden dat we in Nederland bevrijd werden. Met de vrijheid kwam de na-oorlogse wederopbouw, economische voorspoed, ruimte voor nieuwe ontwikkelingen en oneindige groei. Inmiddels hebben we ons ontwikkeld tot een consumptiemaatschappij, tegenwoordig ook wel de wegwerpmaatschappij genoemd. We verzuipen in de spullen en de snelheid waarmee we nu onze producten aanschaffen en weer afdanken is voor onze planeet onhoudbaar. En heel eerlijk, hebben we het nu écht allemaal nodig? We putten de aarde uit.
Wat is Earth Overshoot Day?
De term Earth Overshoot Day is bedacht om ons bewust te maken van de hoeveelheid natuurlijke hulpbronnen die we elk jaar van onze planeet verbruiken. Het betekent letterlijk "De dag waarop de aarde zichzelf voorbijschiet". Dit houdt in dat alles wat we tot die dag in een jaar aan grondstoffen hebben verbruikt, door de aarde in datzelfde jaar kan worden geproduceerd, weer aangevuld of kan worden afgebroken. Denk hierbij aan het kappen van bomen, de uitstoot van CO2 en de productie van voedsel.
2,3 aardbollen nodig
Sinds 1961 is de vraag van ons als mens naar natuurlijke hulpbronnen, volgens de statistieken van de Verenigde Naties, wereldwijd sterk toegenomen. Vroeger was de boel nog in evenwicht en bleef deze vraag binnen de grenzen van wat de natuur ons kon leveren. Inmiddels verbruiken we veel meer dan de aarde kan bijhouden. Begin jaren zeventig overschreed onze vraag voor het eerst het natuurlijke aanbod. De Earth Overhoot Day viel toen wereldwijd op 30 december in 1970.
Bron: Earth Overshoot Day. Hierin kun je goed zien wanneer Earth Overshoot Day in andere landen wordt gehaald dit jaar. Nederland is zeker niet het beste kindje van de klas.
Sindsdien is deze dag steeds verder naar voren geschoven, tot 1 augustus in 2024. In 2025 is berekend dat deze dag wereldwijd gemiddeld gezien op 5 juni valt! Dit betekent dat we nu bijna 2,3 aardbollen nodig hebben om aan onze jaarlijkse vraag naar grondstoffen te voldoen en de boel in evenwicht te houden. Oftewel, we verbruiken elk jaar bijna 130% meer dan de aarde in 1 jaar aan ons terug kan leveren.
Nederland bijna 3 aardbollen!
Als we naar de rest van de wereld kijken, geeft Nederland niet bepaald het goede voorbeeld. Want hoe klein we ook als landje ook mogen zijn, onze consumptie ligt schandalig hoog. Bij ons viel Earth Overshoot Day in 2025 dan ook, eerder dan gemiddeld, op Bevrijdingsdag om precies te zijn. Als de hele wereld net zoveel zou verbruiken als wij dit jaar doen, zouden we 2,9 aardbollen nodig hebben! We gebruiken 192% meer dan wat de aarde ons kan teruggeven in het jaar. Het meest vervuilende land is overigens Qatar. Hier viel de bewuste dag al op 6 februari van dit jaar. Uruguay komt er het beste vanaf met als datum 17 december.
Wat kunnen wij hieraan doen?
De overconsumptie waar de meesten van ons zich schuldig aan maken, zou je kunnen zien als een vorm van lange termijn plunderen. Teveel nemen betekent ‘lege schappen’ voor moeder aarde. Op een gegeven moment is het gewoonweg op! Om de datum van Earth Overshoot Day verder vooruit te schuiven, kunnen we wereldwijd verschillende maatregelen nemen. Hieronder zijn enkele belangrijke stappen die we kunnen nemen uiteengezet.
Verbeter energie-efficiëntie en schakel over op hernieuwbare energie
Het is belangrijk dat we goed kijken naar het gebruik van onze elektrische apparatuur. Zijn ze energiezuinig? Goede isolatie van panden en woningen is ook een must. En pak eens wat vaker de fiets, het openbaar vervoer of de elektrische (huur)auto. Verder willen we steeds meer onafhankelijk worden van fossiele brandstoffen zoals kolen en olie, dus hernieuwbare energie zoals zonne- en wind energie wordt steeds belangrijker. Er liggen ook kansen voor nieuwe brandstoffen zoals waterstof Verder wordt het wanneer we gebruik maken van de energie wordt belangrijker. Vraag en aanbod moet beter worden gestroomlijnd en we zullen manieren moeten vinden om hernieuwbare energie in de toekomst grootschaliger op te slaan.
Duurzame landbouw en voedselproductie
Biologische landbouw bevordert de bodemgezondheid en gaat niet ten koste van allerlei dieren- en insectensoorten. Minder voedselverspilling en minder consumptie van vlees en zuivel verkleint de consumptie en ook onze ecologische voetafdruk.
Natuurbescherming en herstel
Laten we zuinig zijn op al het moois dat we hebben aan natuur. Stel beschermde gebieden in en herstel en/of handhaaf deze om biodiversiteit te behouden.
Duurzaam wonen en stedelijke ontwikkeling
Bouwen met milieuvriendelijke richtlijnen zou enorm veel opleveren. Steden zouden veel groener of blauwer moet zijn, dat wil zeggen met meer planten, bomen en water.
Circulaire economie
We moeten af van de wegwerpproducten en juist weer producten ontwikkelen die langer meegaan, goed te repareren zijn en aan het einde van hun levensduur gerecycled kunnen worden. En kijk eens naar tweedehands producten. Door recycling en hergebruik verminderen we afval.
Bewustwording en educatie
Vanuit de overheid, maar ook van mond op mond kunnen we elkaar aanmoedigen door uit te leggen wat de impact is van ons consumptiegedrag. Zo kunnen we elkaar helpen bewustere keuzes te maken en verhoog je het milieubewustzijn. De overheid heeft hierin een extra missie lokale gemeenschappen te stimuleren om deel te nemen aan duurzaamheidsinitiatieven en milieubeschermingsprojecten.
Beleidsmaatregelen en internationale samenwerking
De overheid kan wetten en regels invoeren om vervuiling te verminderen en duurzame praktijken te bevorderen. Over de grens denken is hierbij cruciaal. Via samenwerkingen op internationaal niveau kunnen we klimaatverandering aanpakken en duurzame ontwikkelingen bevorderen.
Als we bovenstaande maatregelen toepassen, kunnen we de druk op onze planeet verminderen en de datum van Earth Overshoot Day verder naar achteren schuiven. Dit is essentieel voor een duurzame en houdbare toekomst voor ons, maar ook voor onze nabestaanden.
