De zonsopkomst was vanochtend om door een ringetje te halen. Op veel plaatsen was er een spectaculaire oranje/rode gloed te zien in de lucht. In combinatie met temperaturen rond of lokaal zelfs iets onder het vriespunt gaf het een prachtig winters gevoel. Wat is eigenlijk de reden dat de zonsopkomst (of zonsondergang) soms zó prachtig rood en zelfs roze kleurt?
De prachtige zonsopkomst in combinatie met een licht winters landschap leverde vanochtend op sommige plaatsen indrukwekkende beelden op!
Het breken van zonlicht
Het licht dat de zon uitstraalt, bestaat uit álle kleuren van het zogenaamde kleurenspectrum. Denk maar eens bijvoorbeeld aan regenbogen. In de regendruppeltjes wordt het zonlicht zoals in een prisma gebroken met als gevolg dat alle kleuren vervolgens zichtbaar zijn (in de vorm van een regenboog). Zodra zonlicht na een flinke afstand te hebben afgelegd (150 miljoen kilometer!), onze atmosfeer bereikt, gebeurt er iets met dit zonlicht. Door bijvoorbeeld stofdeeltjes in de lucht wordt het zonlicht gebroken en verstrooid en daardoor wordt het van nature witte licht van de zon 'ontleed' in verschillende kleuren. Sommige kleuren verstrooien daarbij makkelijker dan andere kleuren. Blauw licht verstrooit het makkelijkst met als gevolg dat we overdag dan ook een blauwe hemel zien, mits het onbewolkt is.
Overdag legt zonlicht een relatief korte afstand af door onze atmosfeer en vindt er vooral verstrooiing van blauw licht plaats met als gevolg dat we dan ook een blauwe kleur zien aan de hemel, mits het onbewolkt is.
Maar wat is dan de reden dat de zonsopkomsten en zonsondergangen vaak een oranje kleur aan de hemel geven? Hiervoor moeten we even kijken naar de afstand die de baan van het zonlicht naar het aardoppervlak aflegt. Op het moment dat de zon op komt of ondergaat, legt het zonlicht een langere baan af in onze atmosfeer. Het gevolg is dat veel van het blauwe licht dan inmiddels is verstrooid door bijvoorbeeld stofdeeltjes of waterdruppeltjes. Het rode en gele licht wordt veel minder verstrooid en zal dan onze ogen bereiken. In combinatie met wat wolkenvelden kan dit een mooie oranje gloed geven aan de hemel. Overdag is dit dus niet het geval, omdat het zonlicht dan een kortere weg aflegt door onze atmosfeer.
Tijdens een zonsopkomst (of zonsondergang) is de afstand die het zonlicht aflegt door onze atmosfeer relatief lang. De rode kleuren worden minder makkelijk verstrooit en bereiken ons oog dan makkelijker en de zonsopkomst of zonsondergang is dan vaak oranje/rood.
Morgenrood
De vraag is echter nog steeds waarom we tijdens sommige zonsopkomsten en zonsondergangen een éxtra rode gloed zien verschijnen, zoals vanochtend het geval was. Wanneer het ’s nachts afkoelt en de lucht vochtig genoeg is, kan waterdamp condenseren en kan er nabij het oppervlak sprake zijn van wat nevel of mist. Een vochtige lucht betekent simpelweg dat er veel waterdamp in de lucht is en dit kan dan ook helpen bij het vormen van een prachtig rode zonsopkomst. Het zonlicht legt tijdens zonsopkomst al een langere weg af door de atmosfeer en door de waterdamp/waterdruppeltjes wordt het zonlicht extra gebroken en verstrooid. De rode en soms zelfs roze kleuren worden het minst snel gebroken en verstrooid met als gevolg dat déze kleuren onze ogen bereiken. De hemel kan dan prachtig rood kleuren en daarom wordt het ook wel eens ‘morgenrood’ genoemd. Kortom, het extra beetje vocht in de vroege ochtend kan ervoor zorgen dat de zonsopkomst nóg roder kleurt.
‘Morgenrood, water in de sloot’?
Je kent het gezegde vast wel: ‘Morgenrood, water in de sloot’. Veel van dit soort weerspreuken zijn ontstaan uit de tijd dat men nog geen satelliet of internet had en het weer probeerde te verwachten op basis van gevoel en ervaring. Theoretisch gezien zit er zeker een kern van waarheid in deze weerspreuk. Wanneer de lucht relatief vochtig is, kan er meer breking en verstrooiing van het zonlicht plaatsvinden met als gevolg een rodere zonsopkomst. Vocht is natuurlijk één van de belangrijkste benodigdheden voor neerslag. Een relatief hoge luchtvochtigheid zou dus een voorbode zijn van de aankomende neerslag: geen gek idee… Toch blijkt deze uitspraak maar in slechts 20% van de gevallen uit te komen. Een nauwkeurige graadmeter is het dus niet… Maar tóch: dit keer klopte het, want in de loop van de middag en avond volgt een flinke bak water… Aan het einde van de dag is de hoeveelheid vocht in de atmosfeer vaak kleiner dan tijdens de ochtenduren. Avondrood wordt dan ook vaak veroorzaakt door het breken en verstrooien van zonlicht door stofdeeltjes in de atmosfeer. Dit zien we wel eens gebeuren in de zomermaanden.
Laten we nog eens even nagenieten van de prachtige foto’s die we binnenkregen van de spectaculaire zonsopkomst. Als je zelf ook een weerfoto wilt insturen, dan kan dat hier!
