Voor de meeste mensen was het lastig om vuurwerk te kunnen zien tijdens de jaarwisseling, omdat er op grote schaal (dichte) mist aanwezig was in ons land. In deze blog blikken we terug naar die situatie en bespreken we waarom het gebeurde.
Waarom kon er in eerste instantie mist vormen?
Ongeacht of er vuurwerk werd afgestoken of niet, de omstandigheden vannacht waren al gunstig voor de vorming van mist. Om dat te bekijken, moeten we eerst bespreken wat er nodig is voor mist. Dat zijn drie voorwaarden:
- Er moet genoeg vocht in de atmosfeer zitten. Een droge lucht bevat te weinig vocht om uiteindelijk voor mist te zorgen. Die vocht moet natuurlijk ergens vandaan komen. Soms is dat alleen een meer of rivier, maar als het op zo'n grote schaal tot mistvorming komt, moet de "bron" ergens anders liggen. In het geval van vannacht (en eigenlijk ook vandaag), is het zo dat de lucht al een tijdje veel vocht bevat, maar dat deze redelijk stil hing boven ons land. Hierdoor krijgt drogere lucht ook nog geen kans om ons weer te beïnvloeden. Genoeg vocht konden we dus afvinken! Zeker in het noorden was de meeste vocht aanwezig. Daar was de mist dan ook het hardnekkigst.
- Daarnaast moet het overwegend helder weer zijn. Hierdoor kan het aardoppervlak "uitstralen". Dat betekent dat het energie verliest gedurende nacht, maar geen energie (van zonnestraling) ontvangt. Een verlies van energie betekent een verlies van warmte en dus koelt het aardoppervlak af. Hierdoor koelt de lucht vlak boven het aardoppervlak ook mee af. Als de lucht koud genoeg is, kan het niet alle vocht meer in gasvorm vasthouden. Er is dus een overschot van vocht aanwezig en die wil de lucht eigenlijk kwijt.
- Tot slot moet er weinig wind zijn. Ook dat was het geval, want boven Europa hing een groot hogedrukgebied dat ook invloed uitoefende op ons land. Dankzij dit hogedrukgebied was er amper wind. Zonder wind, wordt warmere lucht van boven niet gemengd met koudere lucht aan de onderkant en kon het op neushoogte dus hard genoeg afkoelen.
Kruitdampen
De condities waren dus juist voor de vorming van "gewone" mist, maar eigenlijk was vannacht meer sprake van "vuurwerkmist". Het afgestoken vuurwerk verergerde de condities eigenlijk alleen maar. Hiermee komen we bij een ander onderwerp: condensatiekernen. Dat zijn kleine stofdeeltjes. Die stofdeeltjes zijn nodig voor de vorming van waterdruppeltjes. Als de lucht hard genoeg is afgekoeld, gaat die eerder beschreven overschot van vocht condenseren op al die condensatiekernen. Meer condensatiekernen dankzij vuurwerk, betekende dus ook dat er meer waterdruppeltjes in de lucht konden ontstaan. Het gevolg: het zich verslechterde nog verder en werd soms zelfs minder dan 10 meter!
Het afsteken van vuurwerk zorgde ervoor dat er meer en meer (dichtere) mist kon ontstaan. In eerste instantie kon je dus nog vuurwerk zien, maar later in de nacht mogelijk niet meer (zo goed).
Is zoiets uniek?
Het antwoord op deze korte vraag is kort: nee, maar zeldzaam is het zeker! We hebben zulke situaties eerder meegemaakt. 2008 en 1993 zijn daar goede voorbeelden van. Helaas ging dat ook gepaard met ongelukken. Net zoals vannacht moesten toen mensen op sommige plaatsen voor de auto uit lopen om er zeker van te zijn dat er niets voor de auto zat. Hierdoor kon men niet harder dan stapvoets rijden. De les is duidelijk: let ontzettend goed op bij zulke situaties en als het echt te onveilig wordt, probeer thuis of op locatie te blijven. Better safe than sorry!
Ook vandaag overdag was op sommige plaatsen het zicht slecht.
