We krijgen vandaag ontzettend veel foto’s binnen van melkachtige kringen rondom de zon. Deze zogenaamde halo’s komen vaak voor als er sluierbewolking voor de zon hangt, maar het is niet het enige verschijnsel dat je dan zou kunnen verwachten. Het is wel veruit de bekendste, mede door de aloude spreuk: kring om de zon: water in de ton. Maar klopt die uitspraak wel?
Optische verschijnselen
Een halo is één van een hele lijst optische verschijnselen. “Optische verschijnselen” is de verzamelnaam waarin alle bijzondere lichtverschijnselen die in de atmosfeer voorkomen gebundeld zijn. Regenbogen zijn wellicht het meest bekende voorbeeld, maar ook mistbogen en wolkenbogen vallen in de categorie optische verschijnselen. Naast de veelvoorkomende halo zijn ook bijzonnen en lichtzuilen optische verschijnselen die we in Nederland af en toe waar kunnen nemen.
Zon en ijskristallen
De zon is de eerste vereiste voor elk van deze optische verschijnselen om te ontstaan. Als de lichtstralen van de zon gebroken worden zijn vaak bijzondere fenomenen te zien. Haloverschijnselen zijn waar te nemen als er naast zon ook hoge bewolking is. Doordat het op de hoogte van de bewolking (6 tot 12 kilometer) erg koud is bestaan de wolken volledig uit ijskristallen. Deze kristallen zijn vaak plaatvormig en fungeren als een soort prisma: als er licht opvalt wordt dat afgebogen.
Licht dat op ijskristallen valt wordt afgebogen, dat kan kleurrijke verschijnselen opleveren maar meestal blijft het bij een wat fletse witte verkleuring.
Halo’s
Een prisma doet snel denken aan kleurrijke lichtafbuiging, toch zijn de haloverschijnselen die we zien vaak niet erg kleurrijk maar eerder flets wit, al komt het af en toe voor dat er wat kleur te zien is. Een regenboog is echter veel kleurvaster, maar dat komt doordat het hier om vloeibare waterdruppels gaat, en bij een halo moeten we het juist van bevroren ijskristallen hebben. Afhankelijk van de vorm en positie van de ijskristallen krijgen we verschillende halloverschijnselen te zien. Ook heeft de stand van de zon invloed op het fenomeen. De bekendste halovorm is de 22 graden halo, die zich manifesteert als een kleine kring om de zon. Of de maan overigens, als het licht dat van de maan weerkaatst fel genoeg is kan ook deze optische verschijnselen veroorzaken. Een tweede, grotere, kring om de zon is ook mogelijk, dat is de 46 graden halo.
Een overzicht van alle haloverschijnselen die voor kunnen komen.
Wat voor halo krijg je te zien?
Welk type halo je te zien krijgt is sterk afhankelijk van de positie van de hoge bewolking met de ijskristallen ten opzichte van de zon. Bij losse sluierwolken, cirrus, komt het vaak voor dat je geen complete halo kan zien. Vandaag heeft de hoge bewolking meer weg van cirrostratus: een meer melkachtige en uitgebreidere vorm van hoge bewolking. Vandaar dat we vandaag zoveel hele kringen te zien krijgen. Bij dit laatste type bewolking is het wel vaak zo dat de halo iets fletser is dan bij normale cirrus.
Als je goed kijkt zijn er wat kleuren te zien in de halo die vandaag bij Egmond werd vastgelegd.
Kring om de zon
De bekende volkswijsheid: ‘kring om de zon: water in de ton’ kennen we bijna allemaal. Het is een van de weinige weerspreuken die vaak klopt. De kring om de ton is te zien als er veel hoge bewolking aanwezig is. Een toename van hoge bewolking wordt vaak geassocieerd met een naderend warmtefront. Zo’n warmtefront brengt vaak zelf neerslag, en anders kunnen de storingen die erachteraan komen regen brengen. Hoge bewolking hoeft echter niet altijd de voorbode van een storing te zijn. Als de hoge bewolking uit richtingen tussen zuidwest en noordwest komt is het wel bijna altijd raak. Mocht je dus een halo zien bij hoge bewolking die uit westelijke richting is komen opzetten, dan kun je nog even wachten met het sproeien van de tuin. De halo’s die vandaag te zien zijn hebben te maken met een vochtigere luchtlaag op hoogte, maar niet perse direct met een storing. De kringen die we vandaag om de zon zien gaan dus geen water in de ton opleveren. Overigens kan het vannacht wel tot een lokaal spatje regen komen in het noorden, maar dat hoort bij een front dat niet gelieerd is aan de cirrostratus die er vandaag hangt. Bang voor een droge ton hoef je echter helemaal niet te zijn: maandag en dinsdag vallen er regelmatig buien en ook de rest van de week blijft het wisselvallig.
Vannacht een enkel spatje in het noorden, maar verder gaat 'kring om de zon: regen in de ton' niet op.
