Groene, rode of paarse vlammen in de lucht. Afgelopen nacht was het (met een camera) te zien op de kop van Noord Holland en op de Wadden in ons eigen landje. In de middeleeuwen dacht men dat dit licht het voorteken van een heleboel narigheid was. Tegenwoordig weten we wel beter. Het is een prachtig natuurverschijnsel dat poollicht, maar hoe ontstaat dat nou precies?
Magnetisch veld
De aarde wordt omringd door het aardmagnetisch veld. Dit magnetische veld beschermt samen met de ozonlaag de aarde voor invloeden vanaf de zon. Het voorkomt dat geladen deeltjes van de zonnewind en kosmische straling het aardoppervlak bereiken. De ozonlaag zorgt op zijn beurt voor dat de ultraviolette straling gefilterd wordt.
Aardmagnetisch veld
Zonnewind
Zonnewind is geen echte wind zoals wij die kennen. Het zijn geladen deeltjes afkomstig van de zon die door het heelal geslingerd worden. Vaak gebeurt dit extra bij zonne-uitbarstingen of zonnevlammen. Als deze deeltjes na een reis van 150 miljoen kilometer uiteindelijk de aarde bereiken, worden ze via het aardmagnetisch veld richting de polen geleid. Tussen 80 en 300 kilometer hoogte botsen deze geladen deeltjes op zuurstof- en stikstofatomen. De energie die vrijkomt bij deze botsingen, wordt omgezet in licht. Dit licht zien wij als poollicht. Aan de noordkant van de aarde noemen we dit noorderlicht (Aurora Borealis) en aan de zuidkant van de aarde zuiderlicht (Aurora Australis).
Bij een sterke zonnewind is het noorderlicht tot in Nederland zelfs te zien. In 1859 was er zo'n heftige zonnewind, dat het licht tot in Rome te zien was.
Kleuren
De verschillende kleuren van het poollicht hebben te maken met de hoogte waarin de botsingen plaatsvinden, maar ook met welke moleculen er gebotst wordt. De laagste kleuren zijn blauw en paars. Deze bevinden zich onder de 95 kilometer. Hier zijn minder zuurstofmoleculen, dus wordt er meestal met stikstof gebotst. Dit heeft de blauwe en paarse kleur tot gevolg. Vaak zie je deze kleuren alleen bij sterke zonnewinden.
Groen zien we het vaakst. Deze komt dan ook bij de meeste zonnewinden voor. Hierbij botsen de geladen deeltjes op zuurstofmoleculen. Doordat onder de 100 kilometer hoogte het aantal zuurstofmoleculen zeer snel afneemt, krijgt het groene noorderlicht vaak een scherpe rand aan de onderzijde. Boven de 240 kilometer is er een lage concentratie zuurstofatomen die ook weinig energie bevatten. Hierdoor zullen deze in het eerste deel van het kleurenspectrum reageren en dus rood oplichten. Deze kleur is ook alleen te zien bij krachtige zonnewinden.
Het noorderlicht afgelopen nacht in Den Helder
Momenteel is het noorderlicht ook weer te zien. Nederland ligt in principe te zuidelijk om het noorderlicht te kunnen zien, dus de kans daarop is zeer klein. Alleen in het uiterste noorden van het land, bijvoorbeeld vanaf de Waddeneilanden, maak je enige kans. En dan ook nog niet eens met het blote oog, maar alleen met speciale camera-apparatuur. Komende nacht zijn er opklaringen met wat sluierwolken, dus voor echte noorderlichtjagers is er wel een kleine kans om het te zien. Afgelopen nacht was dat dus het geval. Maar om het Noorderlicht echt goed te zien, kun je beter naar Finland, Zweden of Noorwegen gaan. Daar is de kans om prachtig Noorderlicht te zien veel groter.
