Het is al meerdere keren gemeld... 2023 wat het warmste jaar nog sinds de pre-industriële periode, oftewel voordat we fossiele brandstoffen begonnen te verbranden. Ook dit jaar is vrij warm van start gegaan en niet alleen qua luchttemperatuur! Ook de oceanen zijn momenteel erg warm. Maar wat maakt zo'n temperatuurverhoging, in de lucht of in de zee nu eigenlijk uit?
Dat de oceanen vrij warm zijn, komt deels door de heersende El Niño. Dit fenomeen speelt momenteel in de Stille Oceaan af en zorgt dat de zeewatertemperatuur aan de oostenkant (dus langs de westkust van Zuid-Amerika) hoger dan gemiddeld is. Maar ook de overige oceanen zijn vrij warm.
Wat heeft de oceaantemperatuur met de opwarming van de aarde te maken?!
De oceanen bedekt zo'n 71% van het aardoppervlak en dragen ertoe bij om de (lucht)temperatuur wereldwijd te reguleren. Het grootste deel van de overtollige warmte (van het opwarmen van de aarde) wordt door de oceanen opgenomen. Dus als de oceanen aan het opwarmen zijn, betekent het dat de overtollige warmte te veel wordt om de balans tussen de oceanen en de atmosfeer te behouden.
Warmer oceaanwater zorgt voor meer extreem weer, bijvoorbeeld als de zeewatertemperatuur rond de tropen hoger ligt, kunnen er vaker en meer extreme orkanen of tropische cyclonen ontstaan. Op deze foto is echter een sneeuwbui boven zee te zien. Foto: Ilse Kootkar (Den Helder)
Dus, het warmste jaar sinds de metingen zijn begonnen, is net afgelopen. Nu start het nieuwe jaar met te veel warmte in de oceanen. Door El Niño verwacht men (met name de onderzoekers) dat dit jaar nóg warmer gaat verlopen dan vorig jaar. En met de té warme oceanen is de kans erop groter.
2023: het warmste jaar
Vorig jaar was wereldwijd 1,48 graden warmer dan de pre-industriële periode (van 1850 tot 1900). Dat is het warmste jaar nog in dit tijdperk. Deze temperatuur ligt heel dichtbij de 1,5 graden doelstelling van Parijs. Deze doelstelling gaat erom de opwarming liefst niet boven anderhalve graad te laten uitkomen.
Bijna over de grens heen?!
Misschien is de vraag al bij je opgekomen... het gaat hier om één jaar dat erg warm was. De doelstelling van Parijs gaat echter over de gemiddelde opwarming over een periode van 20 jaar. Dus niet één individuele jaar. De verwachting is wel dat de aarde tussen dit jaar en 2040 de grens van 1,5 graden opwarming gaan overschrijden.
Koude dagen
Het is vandaag koud en winters buiten. Foto: Chris Biesheuvel (Tuil)
Het gaat hier dus om een gemiddelde temperatuur. De aarde warmt op, maar tussendoor zijn er uiteraard nog koude dagen. Maar ook als er specifiek naar de koude dagen gekeken worden en dan met name in Nederland, dan warmen deze sneller op dan de rest van het jaar. Dus de koude dagen zijn minder koud dan in het verleden, terwijl de matige dagen niet zo snel zachter worden. Voor de koudste winterdagen is de trend zelfs ruim twee keer zo groot als in de trend voor de wintergemiddelde temperatuur.
Foto: Jessie van Neer (Beesel, 5 januari 2024)
Maar is anderhalve graad opwarming dan nou zo erg?!
Als je kijkt naar één punt (of plaats), dan is er een soms een groot verschil tussen de dag- en nachttemperatuur, misschien zelfs 10 graden of meer. Neem je de gemiddelde temperatuur over een tijdperk, wordt dit verschil kleiner. Neem je een gemiddelde temperatuur over een tijdperk op meerdere plaatsen, worden de effecten van "uitschieters", oftewel toevallige variaties, kleiner en krijg je een beter beeld van de trend. En dat is precies wat een klimaatgemiddelde temperatuur doet. Het gaat dus over de wereldwijde veranderingen in de temperatuur. Daarom maakt zelfs een tiende van een graad al een verschil.
Om iets te concluderen over klimaatverandering (dus hoe het klimaat verandert over de tijd heen), kijkt men naar de trend over meerdere decennia, om de variatie in de tijd uit te middelen. En daarom kun je niet op basis van één extreem warm jaar zeggen dat de opwarming helemaal door het dak gaat. Én ook niet dat de aarde niet opwarmt, omdat het vandaag vriest met winterse neerslag. Of om na een minder extreem warm jaar te gaan beweren dat de aarde afkoelt. Het gaat dus over de gemiddelde temperatuur over een tijdperk.
Bron (en nog meer over de gevolgen van anderhalve graad opwarming): KNMI
