We kennen allemaal wel de regenboog, de 7-kleurige boog die regelmatig te zien is tijdens zonnige en tegelijkertijd buiige situaties. Maar vanochtend waren op meerdere plekken in het land andere bogen te zien. Geen kleurige bogen, maar eentonig wit/grijs. En het regende ook niet. Wat zijn dit voor mysterieuze bogen en waarom mist er zo veel kleur?
De regenboog
Volgens het woordenboek is een regenboog een “kleurige halve cirkel die je ziet als het regent terwijl de zon schijn”. In werkelijkheid kan je een regenboog ook zien als een bui net is overgetrokken en het dus net droog is geworden, zolang het iets verderop nog maar regent. Waar je naar kijkt als je een regenboog ziet is lichtbreking. Zonlicht zien wij als wit licht, maar het bestaat eigenlijk uit verschillende kleuren. Licht beweegt zich door de lucht heen, maar zodra het in een andere stof terechtkomt, zoals water, verandert de snelheid en richting van het licht. Dit fenomeen noemen we het breken van licht. Lichtbreking is een natuurkundige term voor het opsplitsen van licht in verschillende bundels en in dit geval verschillende kleuren.
Dubbele regenboog (foto: Anita Sijm)
Breking en weerkaatsing
Lichtbreking in regendruppels bestaat uit drie stappen. Eerst reist het licht door de rand van een doorzichtig waterdruppel, dit breekt het licht op. Het deels opgebroken licht kaatst daarna via de achterkant van de druppel weer naar de voorkant. Vervolgens treedt nog een breking op als het licht de druppel weer aan de voorzijde verlaat.
Licht raakt een druppel als een witte bundel, maar wordt door breking en weerkaatsing opgedeeld in bundels van verschillende kleuren.
Een regenboog bestaat uit 7 kleuren, namelijk rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo en violet. De kleuren van wit licht breken onder verschillende hoeken. Daardoor zie je de kleuren naast elkaar in de volgorde en vorm van de regenboog die we allemaal kennen.
Regenbogen worden niet alleen tijdens en kort na buien gezien. De breking van het licht, en dus ook de kleuren, kun je ook zien in de waterdruppels van bijvoorbeeld een fontein en tijdens het sproeien van de tuin.
Tijdens het sproeien of beregenen is ook dikwijls een 'beregenboog' te zien (foto: Neil Kampherbeek)
Mysterieuze boog
Maar nu de mysterieuze bogen van vanochtend. Deze bogen kleurden enkel wit/grijs en van de 7-kleuren was er geen enkele te bekennen. Ook regende het niet, aar de zon was er wel en oh ja, het was mistig... Wat vanochtend hier en daar was te zien was een zogenaamde mistboog. En in de basis komt een mistboog overeen met een regenboog. Want zonlicht wordt in beide gevallen weerkaatst in de druppeltjes waardoor een boog zichtbaar wordt. De waterdruppeltjes van de mist zijn echter vele malen kleiner dan regendruppels, ook liggen mistdruppels ook nog eens heel dicht bij elkaar. Hierdoor vallen alle gekleurde lichtbundeltjes over elkaar heen, waardoor een diffuus wit licht ontstaat. Met als resultaat geen 7-kleurige boog, maar een witte. Daarnaast is een mistboog ook veel kleiner dan een regenboog.
Mistboog nabij Nijmegen vanochtend (foto: Wouter van Bernebeek)
Deze mistboog werd vastgelegd bij Schipluiden (foto: Claudia Reyman)
En in houten (foto: Ed Haman)
Hoe spot je een mist- of regenboog het snelst?
Het is je misschien wel eens gebeurd dat je zowel regen als zon zag, maar toch even moest zoeken naar de regenboog of hem zelfs helemaal niet gevonden hebt. Om een regenboog te kunnen zien, is het belangrijk dat je de zon in je rug hebt en naar de bui kijkt. Verder geldt: hoe lager de zonnestand, hoe steiler de regenboog. Tijdens de zomer komt een regenboog veel minder vaak voor. Dat komt omdat de zon te hoog aan de hemel staat en het topje van de regenboog vervolgens onder de horizon zakt.
De mistboog komt minder vaak voor, maar ook bij deze boog geldt: de zon moet laag staan. De mistlaag moet niet te diek zijn, want dan komt 't zonlicht er niet doorheen. 
Als de zon relatief hoog staat is de regenboog kleiner. 
Een bijna ondergaande zon produceert een grotere regenboog.
Kans op mistbogen?
Ook morgenochtend is in delen van het land kans op mist. Zowel in het westen, midden en in de oostelijke helft kan het weer mistig worden. De zon komt net na 08:00 uur op, dus in het uur of paar uur daarna kun je zo'n mysterieuze mistboog waarnemen. Check het weerbericht voor de verwachting en de vooruitzichten.
In 's-Heerenhoek was tijdens het optrekken van de mist deze boog nog te zien (foto: Astrid Wiessner)
