Actueel

Temperatuur meten: zo makkelijk is dat nog niet…

De 30e landelijke hittegolf is in de maak. Op dinsdag 9 augustus werd het 25,7 graden in De Bilt en gisteren, woensdag 10 augustus, werd het er precies 30,0 graden. Op meerdere plaatsten in Nederland wordt de temperatuur heel nauwkeurig gemeten. Hoe wordt de temperatuur gemeten op de meetstations van het KNMI en spelen lokale effecten ook mee? Je leest het in deze blog.

Dieren in schaduw.jpg
Tijdens de hitte zoeken ook dieren verkoeling.

Een temperatuurmeting
Je hebt het vast wel eens gezien, de kaartjes van Buienradar met de metingen van de temperatuur. Je denkt misschien: hoe komen jullie eigenlijk aan al die gegevens? Het KNMI heeft door het hele land heen enkele weerstations staan, waar constant weerinstrumenten verschillende elementen van het weer meten. Elke 10 minuten worden de gegevens verwerkt en verschijnen de gegevens ook op de kaarten op Buienradar.

Vaak wordt gedacht dat de temperatuur wordt gemeten in de zon, maar dit is niet waar. De temperatuur wordt namelijk gemeten in de schaduw. Zowel nabij de grond (op 10 centimeter hoogte) als op waarnemingshoogte (anderhalve meter) wordt de temperatuur gemeten, boven een open grasvlakte. Het instrument is zó ingericht dat wind vrij spel heeft, maar zon en neerslag niet de metingen kunnen beïnvloeden.

028482da-8c0e-49c7-bf35-c7f53b0a0080.jpgFoto: Jannes Wiersema. Officieel wordt de temperatuur gemeten in de schaduw. Als dat niet het geval zou zijn zouden de gemeten waarden veel hoger uitkomen. 

De ‘wedstrijd’
Op extreem hete dagen blijft het vaak toch een soort wedstrijdje om waar de hoogste temperatuur wordt gemeten. Vooral tijdens de extreem hete dagen in 2018 en 2019 was het spannend waar toen (eventueel) het nieuwe hitterecord zou worden gebroken en waar de eerste 40 graden in Nederland zou worden gehaald. Soms wordt er werkelijk álles uit de kast gehaald. In Arcen dook enkele jaren geleden namelijk een vrachtwagen bij het weerstation op om de temperatuur bij het weerstation omhoog te krikken. Dit is natuurlijk niet de bedoeling…

Het kan ook andersom, namelijk dat juist de temperatuur lager uitkomt dan verwacht door bepaalde invloeden. Zo wordt er vlakbij het weerstation in het Limburgse Ell vaak besproeid met als gevolg dat de lucht om het weerstation heen wat afkoelt.

3c651772-5abb-4c0e-9cd4-3b3b3dee4add.JPG
Maximumtemperatuur woensdag 10 augustus 2022. Ook vandaag zal de kaart weer dieprood kleuren. Op veel plaatsen wordt het tropisch warm!

Lokale effecten
De weerterreinen zijn gebonden aan een aantal voorwaarden om alle gegevens eenduidig weer te kunnen geven. De ondergrond moet bijvoorbeeld een goed gemaaid grasveld zijn en ook mag er nabij het weerstation niet teveel bebouwing voorkomen. Nog altijd zien we echter soms de effecten van lokale omstandigheden terug in de metingen van de temperatuur.

Zo zien we bij Hoek van Holland vaak relatief hogere temperaturen in de zomer op zonnige dagen, omdat dit weerstation in de duinen staat. Zand warmt in de zon zeer snel op en vandaar dat daar ook vaak hoge temperaturen worden gehaald. Een ander voorbeeld is het weerstation van Wijk aan Zee. Hier zien we in de winter tijdens heldere nachten vaak een lagere minimumtemperatuur vanwege het sneller afkoelende zand van de duinen.

Wat wordt er nog meer gemeten?
Op de weerstations van het KNMI wordt niet alleen maar de temperatuur gemeten. Ook de luchtvochtigheid, windsnelheid, luchtdruk, inkomende straling van de zon en nog meer wordt er gemeten. Op deze manier krijgen we in Nederland over het algemeen een duidelijk beeld van het weer op elk moment van de dag (en nacht).

De 30e landelijke hittegolf; "dragelijke" hitte
Voor een landelijke hittegolf moet het in De Bilt 5 dagen minimaal 25 graden worden waarvan 3 dagen met minimaal 30 graden. De komende dagen zal het kwik in De Bilt boven de 30 graden gaan uitkomen en op zaterdag lijkt de 30e landelijke hittegolf een feit te gaan worden. Toch voelt deze hittegolf dragelijker dan de hitte van een paar weken geleden. Dat komt vanwege de oostenwind, deze is gortdroog. Hoe lager de luchtvochtigheid hoe dragelijker de warmte. Voordeel van deze droge luchtsoort is dat het 's nachts toch nog redelijk kan afkoelen. Nadeel is er voor de natuur, die wordt met de dag droger en de gevaren voor natuurbranden nemen toe. De lage waterstanden zorgen ook voor overlast bij mens en dier. Veel zonneschijn en de hoge temperaturen zorgen er ook voor dat de natuur inmiddels snel uitdroogt. Gemiddeld over het land is het neerslagtekort inmiddels opgelopen tot 248 mm!

6975277_source.jpgFoto: Leander de Wit, Nijmegen, 2 augustus 2022


11-08-2022 om 08:45 door Nicolien Kroon

Een moment geduld aub...
Een moment geduld aub...