Het zijn hete dagen deze week en voorlopig blijft het ook nog droog. Gelukkig is het 's nachts wat koeler en met een beetje geluk is het daarbij nog genieten van de meest bekende meteorenregen: de Perseïden!
De Perseïden is een zwerm van "vallende sterren", oftewel meteoren. De zogenaamde Perseïdenzwerm is elk jaar tussen half juli en eind augustus te zien met het hoogtepunt tussen 9 en 14 augustus. Dit jaar valt het hoogtepunt op zaterdagochtend 8 uur. Tijdens het hoogtepunt kunnen er zo'n 85 meteoren "vallen", maar uiteraard is dat dit jaar niet het geval. Buiten het feit dat de zon tijdens het hoogtepunt al op is, zijn er ook andere factoren die zelfs in de nacht ervoor zorgen dat deze bekende meteorenregen wat minder uitpakt.
Wat is een meteorenregen?
In de volksmond worden meteoren vaak 'vallende sterren' genoemd. Toch zijn deze geen sterren die uit de hemel vallen. Een meteorenzwerm bestaat uit meteoren die in de dampkring van de aarde terechtkomen, "verbranden" en licht afgeven. Dat is dan te zien als een vallende ster.
Een archieffoto van de sterrenregen van vorig jaar (Foto: Corné Ouwehand, Julianadorp)
In werkelijkheid "verbranden" deze meteoren niet als ze de dampkring binnendringen. Eigenlijk verdampen ze. Het lichtspoor is afkomstig van wat anders... Tijdens hun pad door de atmosfeer ontstaan er enorme wrijvingskrachten die ervoor zorgen dat de meteoor verhit en vervolgens verdampt. Het licht dat gepaard gaan met een vallende ster komt dan van de hitte en de druk die op de meteoor wordt geoefend door de atmosfeer. De wrijvingskrachten doen weer de omringende lucht oplichten, zoals elektrische stroom ervoor zorgt dat het gas in een buislamp oplicht (dit noemen we weer ionisatie).
De Perseïden en Perseus
De Perseïden-meteorenzwerm is een wolk van stofdeeltjes achtergelaten door de komeet Swift-Tuttle die in 1862 voor het eerst werd gezien. Deze komeet is een periodieke komeet met een omloopduur rond de zon van 133 jaar. Iedere keer volgt de komeet dezelfde baan en laat dus opnieuw stofdeeltjes achter. Swift-Tuttle is voor het laatst in september 1992 de aarde gepasseerd en is pas weer in augustus 2126 te zien. Dus niet meer in onze leeftijd, behalve als je misschien meer dan 104 jaar oud wordt!
De naam Perseïden komt van het sterrenbeeld Perseus. Dit sterrenbeeld is rond middernacht te vinden aan de noordoostelijke hemel en dat is dan ook de plek waar we de meteoren kunnen spotten. In de buurt van dit sterrenbeeld bevindt zich de radiant, een punt van waaruit alle meteoren lijken te komen. In werkelijkheid bewegen meteoren parallel aan elkaar, maar door perspectief veranderd dit beeld vanaf de aarde.
Sterrenbeeld Perseus (Bron: AlltheSky via Wikipedia)
Hoe om de Perseïden te spotten
De beste tijd dit jaar om de Perseïden waar te nemen is op zaterdag 13 augustus rond 4.45 uur. De radiant is op dat moment ongeveer 67° boven de horizon. Rond 5.45 uur gaat het schemeren en ongeveer om 6.20 uur komt de zon op.
Als je buiten bent, kijk richting oost tot noordoost. Dat is ongeveer waar de zon nu opkomt, oftewel net iets rechts ervan. Strek dan je ene arm gelijk met je schouder uit en de andere arm naast je oor recht naar boven. Beweeg je bovenste arm zo'n derde richting de andere arm. Op ongeveer deze hoogte vind je de radiant, dus het punt waar de vallende sterren hun oorsprong hebben. Deze meteoren zijn helder en snel.
Foto: Jeffrey Groeneweg (Goudswaard), Perseïden 2021
Het is ook slim om naar een relatief donkere plaats te gaan met zo min mogelijk (stedelijke) lichtvervuiling. Dan heb je de beste kans op deze bekende meteorenregen te spotten.
Helaas met de zon tijdens het hoogtepunt zijn dit jaar de omstandigheden niet ideaal.
Nog roet in het eten
Dit jaar is het vollemaan tijdens het hoogtepunt van de Perseïden. Dat betekent dat de maan een flinke stoorzender is met veel "lichtvervuiling". Dus zijn alleen maar de felste meteoren zichtbaar en dat wordt dus dan zo'n 10 tot 20 meteoren per uur.
En het weer?
We hebben te maken met een perioden van droog en heet weer. Ook is er weinig bewolking aanwezig. Komende nacht maak je dus al een goede kans om de meteoren te zien. Alleen kan met name in het noorden plaatselijk wat nevel of grondmist ontstaan, maar dat zou niet te belemmerend moeten zijn.
Ook tijdens de nacht van het hoogtepunt (de nacht van vrijdag op zaterdag) is het vrij helder en met zo'n 17 graden zeker niet koud. En zondagnacht zijn er ook nog brede opklaringen. Pas daarna neemt de bewolking toe en kan er zelfs af en toe een bui vallen.
Je hoeft dus zeker niet alleen tijdens het hoogtepunt de vallende sterren op te zoeken, ook de andere nachten kunnen! Ze zijn inmiddels nog tot eind augustus te zien.