Het is eind oktober, de wintertijd is zojuist ingegaan en de dagen beginnen alweer merkbaar korter te worden. In het uiterste noorden van Europa gaat dit proces nog veel sneller, maar het is er allesbehalve winter! Sterker nog: zeeën die al lang bevroren hadden moeten zijn, zijn dat bij lange na niet.
Recordweinig zee ijs
Een nieuw triest record: waar de hoeveelheid zee ijs normaal gesproken al flink had moeten toenemen rond de Noordpool, blijft dat dit jaar achterwege. In de zee rond Siberië komt op dit moment zelfs helemaal geen ijs voor. Dat is ongekend en nog nooit gebeurd sinds het begin van de metingen!
In onderstaande grafiek is goed te zien hoe slecht het najaar van 2020 presteert ten opzichte van alle andere gemeten jaren. Sinds het begin van de metingen was de hoeveelheid zee ijs nog nooit zo laag als nu op dit moment.
Figuur 1: De IJsbedekking op de gehele Noordpool tot nu toe dit najaar in vergelijking met het gemiddelde van de afgelopen jaren. Het oude record (wat nota bene in 2019 gevestigd is), hebben we met 600 duizend viekante kilometer verslagen. Dat is de oppervlakte van 14x Nederland, of 2x heel Duitsland.
Hete zomer
Om te begrijpen hoe dit kon gebeuren, moeten we terug naar afgelopen zomer. Het was toen rond de Noordpool ontzettend warm. Wie het nieuws een beetje gevolgd heeft, weet dat er in het noorden van Rusland veel records gesneuveld zijn en het zelfs tot een heuse hittegolf kwam. Iets wat normaal ondenkbaar zou moeten zijn, zo dicht bij de noordpool. Een wetenschappelijke studie eerder dit jaar kwam echter tot de conclusie dat de kans op een hittegolf in Siberië nu 600 keer groter is dan voor het industriële tijdperk.
Figuur 2: Het is natuurlijk niet alleen maar kommer en kwel op de Noordpool. Het spectaculaire noorderlicht trekt zich niks aan van de hoeveelheid zee ijs: deze prachtige foto is een aantal dagen geleden genomen.
Die warmte is uiteindelijk ook in het zeewater gaan zitten. Zeewater warmt veel minder snel op dan land, maar het koelt ook veel minder snel af! Die uitzonderlijke hitte in de zomer heeft het water dit jaar zo erg verwarmd, dat de gemiddelde zeewatertemperatuur 5 graden boven normaal ligt momenteel. Dat klinkt niet als heel veel, maar het duurt ontzettend lang voordat het zeewater die hitte weer kwijt kan aan de atmosfeer en dus weer afkoelt!
“Maar de Noordpool is in het verleden toch vaker ijsvrij geweest?”
Er zijn ook veel mensen die dit record niet de moeite waard vinden om te noemen. “De Noordpool is vaker ijsvrij geweest in het verleden! Dit hoort er allemaal bij.” Helaas is het niet zo simpel. De veronderstelling dat de aarde vaker ijsvrij geweest is, klopt. Het klopt ook dat we verschillende ijstijden gehad hebben, waarbij het ijs van de noordpool zelfs tot aan onze omgeving lag! Maar wat mensen vaak vergeten, is dat er miljoenen jaren overheen gingen voordat we van een ijstijd naar een warme tijd gingen! Iets wat onder normale omstandigheden dus miljoenen jaren zou duren (het smelten van de poolkappen bijvoorbeeld), gebeurt nu binnen tientallen jaren. Dat is een ongekend verschil! Dat is dus ook de grote reden dat men zeker weet dat het klimaat opwarmt door ons menselijk handelen.
