In Siberië woedden de afgelopen jaren enorme natuurbranden. Zelfs nu de winter op volle toeren draait met een dikke laag sneeuw en plaatselijk -60 graden, is het vuur nog steeds niet helemaal gedoofd.
Strijd tegen het vuur
De afgelopen jaren gaat geen zomer voorbij of Siberië kampt met enorme natuurbranden. Extreme hitte en droogte in de zomermaanden zijn een goede voedingsbodem voor de branden. Tijdens het hoogseizoen van de branden kampen mensen in het gebied met gezondheidsklachten en ademhalingsproblemen. En het vuur lijkt ieder jaar heviger te worden. Mede veroorzaakt door een verstoord wereldwijd klimaat. Hoe warmer het door klimaatverandering wordt in Siberië hoe gemakkelijker de grond uitdroogt en vatbaar is voor de vlammen. Zo is afgelopen jaar in de Russische regio Sakha een record hoeveelheid van ruim 200 megaton CO2 vrijgekomen door de extreme natuurbranden. En laat CO2 nu net het gas zijn wat de aarde verder doet opwarmen, waardoor Siberië opwarmt en uitdroogt en de branden in het vervolg weer heftiger kunnen worden. De mens heeft overigens een veel groter aandeel in de uitstoot van broeikasgassen. De wereldwijde uitstoot van CO2 door natuurbranden ligt sinds 2000 op 7 miljard ton per jaar. De totale uitstoot van broeikasgassen door verbranding van fossiele brandstoffen was vorig jaar maar liefst 37 miljard ton. Al met al zijn deze ontwikkelingen zorgelijk en is de strijd tegen het vuur voorlopig nog niet gestreden.
De totale CO2-uitstoot door natuurbranden in de Siberische Sakha-regio. (Bron: Copernicus)
Permafrost
Naast de uitstoot van CO2, zorgen de natuurbranden ook nog eens versnelde afname van permafrost, de permanent bevroren ondergrond, in deze gebieden. Permafrost vormt eigenlijk een bron van broeikasgrassen, waarbij CO2 en methaan de belangrijkste zijn. Ze liggen eigenlijk al voor extreem lange tijd opgeslagen onder de grond van de toendragebieden. Dit komt omdat er talloze organismen die gestorven zijn, als in een vriezer diepgevroren geconserveerd zijn. Ze zijn dus nog niet aan het ontbinden. Wanneer permafrost ontdooit, ontbinden de organismen en kunnen deze broeikasgassen vervolgens vrij komen in de atmosfeer. Het gevolg is dat het broeikaseffect nog meer wordt versterkt en de temperaturen op langere termijn nóg hoger kunnen uitpakken. Het gevolg is dat er weer meer permafrost ontdooit en broeikasgassen vrijkomen. Het kan dus worden gezien als een negatieve spiraal waar eigenlijk nauwelijks aan te ontsnappen valt. Vorig jaar legden we in deze explainer uit hoe klimaatverandering en Siberische bosbranden samenhangen.
'Zombiebranden'
Met het intreden van de winter zou je misschien denken dat men in Siberië even op adem kan komen en de branden inmiddels gedoofd zijn. Niets is minder waar! De Siberian times heeft beelden uit de omgeving van het dorpje Khara Tumul, een van de koudste bewoonbare plekken op aarde. (zie onder). Te zien is hoe stoom en rook zich een weg omhoog baant dwars door een dikke laag sneeuw op de grond en bij temperaturen die de -60 aantikken. Het is dezelfde locatie als waar afgelopen zomer ook branden woedden. Het is overigens niet de enige plek in Siberië waar momenteel dit soort zombiebranden te zien zijn. De branden kunnen 's winters blijven bestaan doordat de Siberische bodem bestaat uit brandbaar, dood plantmateriaal, ook wel veen genoemd. In de zomer kunnen de smeulende veengrond makkelijk weer aanwakkeren tot enorme branden. Soms kunnen branden jarenlang blijven smeulen. Een zombiebrand wordt pas goed geblust bij hevige regenval of enorm veel smeltwater. Vaak ontstaat dan op de plek waar het veen is weggebrand een waterpoel of zelfs een meer.
De natuurbranden smeulen ondanks de kou en een dik pak sneeuw gewoon door.
