Het is volop zomer in Nederland en dat is fijn voor de liefhebber. Maar dit zonnige en warme weer brengt ook ongemakken en ook gezondheidsrisico’s met zich mee. De ozonconcentraties stijgen snel. Dat is vooral erg vervelend voor mensen met hart- en longproblemen, maar ook gezonde mensen kunnen er last van hebben.
Vorming ozon
In de stratosfeer bevindt zich een luchtlaag waar, onder invloed van de ultraviolette straling van de zon, voortdurend ozon wordt gevormd. Dit is op een hoogte van ongeveer 15 tot 40 km. Op de Noord- en Zuidpool zit in het voorjaar nog een behoorlijk gat in de ozonlaag. Door zo’n gat kan schadelijk UV-licht het aardoppervlak bereiken.
Dichter bij het aardoppervlak wordt ook ozon gevormd, vooral bij warm en rustig weer. Het ontstaat door een reactie van het zonlicht met diverse stoffen die in de lucht aanwezig zijn, zoals stikstofoxiden en koolwaterstoffen in uitlaatgassen van auto's, de chemische industrie, enz. Dit noemen we ook wel foto-smog.
Omdat de natuur ook koolwaterstoffen produceert draagt zij ook bij aan de vorming van ozon, maar in veel mindere mate dan de industrie.
De uitlaatgassen van auto's en fossiele brandstoffen vervuilen het meest en dragen voor ongeveer 50% bij aan de vorming van ozon. Oplosmiddelen, verven en andere huishoudproducten voor ongeveer 25%. Industriële vervuiling voor ongeveer 20% en bossen en planten voor slechts 5%.
Smog en weer
Hoe warmer en zonniger, hoe intenser die chemische reactie verloopt, dus hoe meer smog(ozon) er gevormd wordt. Als er dan ook nog eens weinig wind staat blijft de smog hangen. Wat je dan ziet is dat de ozonconcentratie gedurende de dag geleidelijk toeneemt en piekt tussen 15:00 en 20:00 uur. Als de zon dan weer onder gaat, daalt de hoeveelheid ozon. Deze cyclus is heel goed te volgen op onze website. Pas als het begint te waaien, er meer bewolking komt en het minder warm wordt, neemt de hoeveelheid ozon weer af.
De vervuilende stoffen en het ozon kunnen ook over grote afstanden worden aangevoerd en dat is nu ook het geval. Bij ons is de aanvoer van ozon het hoogst wanneer de wind uit het zuiden en oosten waait. Dit is warme lucht vanaf het Europese continent en daar is veel industriële vervuiling, dit in tegenstelling tot lucht vanaf zee.
Ozon en gezondheid
Als je ozon inademt, dringt het door tot in de kleinste luchtwegen en de longblaasjes. Het vochtige laagje in je longen zorgt ervoor dat het ozon wordt afgebroken. Bij hoge concentraties ozon kan dit tot irritatie van de luchtwegen lijden en ontstekingsreacties uitlokken. De meestvoorkomende klachten zijn een prikkelende ademhaling, een pijnlijk gevoel bij diep inademen en een vervelende prikkelhoest. Geïrriteerde ogen, een jeukend of prikkend gevoel in neus en keel, vermoeidheid, braakneigingen en hoofdpijn maken het plaatje compleet.
Hoe dieper je inademt hoe erger de klachten kunnen worden, dus zorg dat de fysieke inspanning tot een minimum beperkt blijft. Maar kun je het echt niet laten om te gaan sporten, doe dat dan in de vroege ochtend als de ozonconcentratie nog laag is.
Niet iedereen is even gevoelig voor ozon. Ozon is vooral een probleem voor hart- en longpatiënten. Ook kleine kinderen en bejaarden (boven de 70) hebben over het algemeen sneller klachten dan mensen tussen de 40 en 70. De geasfalteerde longen van rokers zijn minder gevoelig voor ozon. Voor iedereen met klachten is het advies dan ook, blijf binnen als de concentratie ozon hoog is, overdag dus. Dat lijkt me met deze temperaturen sowieso een goed advies.
